Celem poniższej pracy było porównanie skuteczności konwencjonalnych LMPCh z lekami biologicznymi (inhibitorami TNF) w terapii chorych z RZS. Do badania wybrano populację pacjentów, którym zmieniano terapię z konwencjonalnego LMPCh na inny konwencjonalny LMPCh lub na lek biologiczny z jednoczasową kontynuacją lub nie leku wyjściowego. Badaną populację stanowili dorośli chorzy włączeni do obserwacyjnego rejestru prowadzonego w USA pomiędzy październikiem 2001 a czerwcem 2008 przez Consortium of Rheumatology Researchers of North America (CORRONA). Chorych rekrutowało 272 lekarzy ze 100 ośrodków, a wizyty kontrolne odbywały się co 4 – 5 miesięcy. W celu stworzenia wspomnianej kohorty na początku włączono chorych, którzy mieli po raz pierwszy w trakcie obserwacji rozpoczęte leczenie LMPCh. Następnie z tej grupy wyłączono tych chorych, u których pierwszym lekiem był biologiczny LMPCh. Ponadto, wyłączono pacjentów z chorobą nowotworową oraz niewydolnością serca. Ostatecznie wybrano populację, która miała dokonaną zmianę leku lub rozpoczęto stosowanie leczenia skojarzonego. Skuteczność terapii definiowano jako zmianę w czasie wskaźnika CDAI. Przyjęto, że wartość < 2,8 odpowiada remisji, 2,8 – 10 – niskiej aktywności choroby, > 10 – 22 – umiarkowanej aktywność choroby, a > 22 – wysokiej aktywność choroby. Porównawczej oceny skuteczności stosowanych terapii dokonywano po 5, 9 oraz 24 miesiącach.

W rejestrze zidentyfikowano 4759 chorych, którzy stosowali jakikolwiek LMPCh w trakcie badania. Wśród nich 2253 chorych otrzymało LMPCh po raz pierwszy. Do ostatecznej analizy włączono 524 pacjentów. Z kolei, gdy wyodrębniono podgrupę z wyższą aktywnością choroby, tj. z co najmniej czterema obrzękniętymi stawami, liczba chorych zmalała o 38,2% i wynosiła 324 pacjentów. Średni okres obserwacji od momentu zmiany leczenia wynosił 727 dni. U części chorych, u których stosowano drugi konwencjonalny LMPCh, w trakcie okresu obserwacji rozpoczęto terapię lekiem biologicznym: po 5. miesiącu – w 7,4% przypadków, po 9. miesiącu – w 13,2%, a po 24. miesiącu – u 25%. Średni okres pomiędzy wizytą wyjściową a pierwszą oceną CDAI po zmianie leczenia był w obu grupach podobny i wynosił 151,7 dni w grupie, gdzie stosowano konwencjonalne LMPCh oraz 150,1 dni w grupie chorych otrzymujących biologiczne LMPCh.

W ogólnej kohorcie u pacjentów leczonych konwencjonalnymi LMPCh zaobserwowano poprawę wartości wskaźnika CDAI. Zmiana ta była nieistotna statystycznie po 5 miesiącach (p = 0,58), niemniej jednak osiągnęła istotność statystyczną po 9 i 24 miesiącach (p < 0,001). Jednakże jednocześnie wykazano, że zamiana na lek biologiczny była skuteczniejsza niż zamiana na inny lek konwencjonalny (p < 0,03) w zmniejszeniu nasilenia procesu chorobowego wyrażonego wskaźnikiem CDAI. W analizie po 5 miesiącach stwierdzono różnicę 2,68 pkt CDAI pomiędzy tymi grupami (p < 0,0001). Różnica ta utrzymywała się w trakcie kolejnych wizyt, tj. po 9 miesiącach (p = 0,02) oraz 24 miesiącach (p = 0,03). Wśród zmiennych towarzyszących istotne okazały się także: liczba bolesnych i obrzękniętych stawów, wskaźnik DAS oraz skala VAS.

W analizie regresji metodą PSM również stwierdzono korzystny efekt terapii konwencjonalnymi LMPCh po 9 i 24 miesiącach (p < 0,001). Jednakże skuteczność była wyższa w wypadku stosowania biologicznych LMPCh. W 5. miesiącu stwierdzono względne miesięczne zmniejszenie wyniku wskaźnika CDAI o 1,24 pkt (p = 0,02) w porównaniu z chorymi otrzymującymi konwencjonalne LMPCh.

W analizie w podgrupach u chorych z wyjściowo wyższą aktywnością choroby, tj. u chorych z co najmniej czterema obrzękniętymi stawami, analiza odzwierciedlała wyniki uzyskane w całej populacji. W 5. miesiącu terapii nie stwierdzono istotnej poprawy wyniku wskaźnika CDAI w wypadku stosowania drugiego konwencjonalnego LMPCh. Istotną statystycznie korzystną zmianę zaobserwowano dopiero w 9. i 24. miesiącu. Podobnie, większą korzyść obserwowano w wypadku stosowania leków biologicznych w porównaniu z konwencjonalnymi: w 5. miesiącu o 3,31 pkt CDAI (p < 0,0006), a w 9. miesiącu o 0,59 pkt CDAI (p = 0,06). Niemniej jednak po 24 miesiącach terapii oba schematy cechowały się porównywalną skutecznością. W analizie w podgrupach metodą PSM uzyskano zbliżone wyniki. Natomiast w wypadku analizy podgrupy pacjentów z niższą aktywnością choroby, tj. z trzema lub mniejszą liczbą obrzękniętych stawów, nie stwierdzono, aby stosowane leczenie (zarówno konwencjonalne, jak i biologiczne) miało istotny statystycznie wpływ na wartość wskaźnika CDAI.

Przy wykorzystaniu obu metod analitycznych wykazano wyższą skuteczność leków biologicznych w porównaniu z konwencjonalnymi LMPCh po pięciu miesiącach leczenia. Uzyskane wyniki są zgodne z mechanizmem działania leków biologicznych, które cechują się większym potencjałem osiągnięcia wczesnej poprawy w porównaniu z wolniej działającymi konwencjonalnymi LMPCh. Uzyskano zbliżone wyniki w ogólnej populacji, jak i w podgrupie chorych z RZS o wysokiej aktywności.