Obrazowanie przy pomocy rezonansu magnetycznego (MRI) można wykorzystać w celu diagnostyki zmian zapalnych zlokalizowanych w stawach kręgosłupa oraz stawach krzyżowo-biodrowych. Ponadto uważa się, że MRI stanowi obecnie potężne narzędzie oceniające skuteczność stosowanego leczenia.

Celem poniższej pracy było zbadanie związku pomiędzy stanem zapalnym uwidocznionym w badaniu MRI a miernikami klinicznej aktywności choroby oraz odpowiedzią na terapię pacjentów z ZZSK leczonych inhibitorami TNF.

W analizie wykorzystano losowo wybraną grupę osób (80%) biorących udział w badaniu ASSERT (AS Study for the Evaluation of Recombinant Infliximab Therapy). Było to randomizowane badanie trwające 24 tygodnie, w którym porównywano monoterapię infliksymabem z placebo u chorych z aktywną postacią ZZSK. Faza otwarta, będąca przedłużeniem badania, trwała 102 tygodnie, w trakcie której wszyscy pacjenci otrzymywali infliksymab. Badanie MRI wykonywano wyjściowo w 24. oraz 102. tygodniu. Nasilenie zmian zapalnych oceniano w skali AS spinal MRI activity (MRIa) oraz w jej modyfikacji berlińskiej. Kliniczną aktywność choroby charakteryzowano przy pomocy wskaźników BASDAI oraz ASDAS.

Wyjściowo wartość wskaźnika ASDAS (r = 0,16, p = 0,016) oraz wartość CRP (r = 0,28, p < 0,001) słabo korelowały z aktywnością stanu zapalnego stwierdzanego w MRI (MRIa). Podobnie zmiany wartości ASDAS (24. tydzień r = 0,22, p = 0,006; 102. tydzień r = 0,23, p = 0,002) oraz CRP (24. tydzień r = 0,25, p = 0,002; 102 tydzień r = 0,32, p < 0,001) korelowały ze zmianami MRIa. Wyższe wyjściowo wartości ASDAS oraz CRP związane były z większym zmniejszeniem się wskaźnika MRIa (ASDAS: r = -0,14, p = 0,076 w 24. tygodniu, r = -0,15, p = 0,044 w 102. tygodniu; CRP: r = -0,25, p = 0,002 w 24. tygodniu, r = -0,31, p < 0,001 w 102. tygodniu). Żadnej z powyższych zależności nie stwierdzono w wypadku wskaźnika BASDAI.

Różnice w zmianach wartości MRIa pomiędzy osobami odpowiadającymi lub nie na leczenie były większe, gdy podgrupy te wyodrębniano na podstawie kryteriów odpowiedzi opartych na wskaźniku ASDAS, a nie BASDAI czy też ASA20.

W poniższym badaniu wykazano, że wartość wskaźnika MRIa koreluje lepiej z wartością CRP i ASDAS niż z innymi miernikami aktywności choroby. Powyższe obserwacje są zgodne z wynikami innych prac. W jednym z badań z udziałem chorych z ZZSK leczonych golimumabem stwierdzono istotną statystycznie korelację pomiędzy wartościami ASDAS oraz MRIa w 14. tygodniu (r = 0,35), jak również pomiędzy wyjściową wartością ASDAS i zmianą MRIa zarówno w 14. tygodniu (r = -0,30), jak i 104. tygodniu (r = -0,33). Podobnie w tym badaniu korelowała wartość CRP.

Pewnym ograniczeniem omawianego tutaj badania jest fakt, że brali w nim udział głównie chorzy z ciężką i aktywną postacią choroby. Interesujące byłoby zbadanie powyższych zależności w grupie chorych z wczesną postacią choroby i mniej nasilonymi zmianami. Niemniej jednak należy podkreślić, że jest to, jak do tej pory, największa kohorta chorych poddanych takiej analizie. Co więcej, w przeciwieństwie do większości wcześniejszych badań, ocenie poddano cały kręgosłup, gdyż uważa się, że zmiany zapalne są częstsze w odcinku piersiowym.

Podsumowując, w dużej populacji chorych z ZZSK leczonych infliksymabem nasilenie zmian zapalnych uwidocznionych w MRI koreluje z wartościami CRP i ASDAS, ale nie z innymi miernikami aktywności klinicznej choroby, jak np. BASDAI. Wskaźnik ASDAS może być użytecznym narzędziem służącym do monitorowania chorych z osiowymi spondyloartropatiami.