Ryzyko rozwoju choroby nowotworowej w trakcie terapii inhibitorami TNF jest kwestią kontrowersyjną, gdyż TNF ma właściwości zarówno hamujące, jak i promujące wzrost guza. Dotychczasowe metaanalizy randomizowanych badań klinicznych nie przyniosły jednoznacznej odpowiedzi. Dlatego też opracowano nową metaanalizę w celu oceny ryzyka rozwoju choroby nowotworowej u dorosłych chorych z RZS leczonych inhibitorami TNF. Głównym celem była ocena ogólnego ryzyka rozwoju nowotworu. Do drugorzędowych punktów końcowych zaliczono ryzyko rozwoju guzów litych, nowotworów krwi, ogólnie nowotworów skóry, niemelanocytowych nowotworów skóry (NMNS), a także czerniaka. Dodatkowo analizie poddano wpływ dawek stosowanych leków na ryzyko nowotworzenia. Jak również postanowiono ocenić różnicę między pięcioma dostępnymi na rynku lekami z tej grupy.

We wcześniejszych metaanalizach analizowano wyniki w grupach wyodrębnionych zgodnie z zaplanowanym leczeniem (ang. intention to treat analysis, ITT) lub zmodyfikowanej analizie ITT (mITT). Jednakże badania dotyczące bezpieczeństwa mogą być przeprowadzone także w analizie wg protokołu (ang. per protocol analysis, PP). Dlatego też w tej metaanalizie porównano wyniki uzyskane w analizach mITT oraz PP.

W dostępnych bazach danych (MEDLINE, CENTRAL, ISI Web of Science) wyszukiwano randomizowane badania kliniczne opublikowane do końca grudnia 2010 roku. Chorzy uczestniczący w badaniach nie byli wcześniej leczeni inhibitorami TNF. Badanie te były podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo i oceniające jeden z pięciu inhibitorów TNF (infliksymab, etanercept, adalimumab, golimumab, certolizumab pegol) stosowany jako monoterapia lub w połączeniu z metotreksatem.

Do ostatecznej metaanalizy włączono 33 randomizowane badania kliniczne. W 7 z nich badano infliksymab, w 10 – etanercept, w 9 – adalimumab, w 5 – golimumab, a w 2 – certolizumab pegol. W łącznej analizie stwierdzono 94 przypadki nowotworu w grupie leczonych inhibitorami TNF, a 30 – w grupie placebo. Wśród 94 przypadków raka 54 wystąpiły u chorych, u których stosowano inhibitory TNF zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego (ChPL).

W analizie PP nie stwierdzono wzrostu ryzyka rozwoju choroby nowotworowej, gdy inhibitory TNF stosowane były w zalecanych dawkach (OR 0,93, 95% CI 0,59 – 1,44). Również w analizie mITT nie wykazano istotnego statystycznie wzrostu tego ryzyka (OR 1,27, 95% CI 0,82 – 1,98). Różnica między wynikami analiz PP i mITT nie była istotna statystycznie. Największy wzrost ryzyka, choć nieistotny statystycznie, stwierdzono w wypadku niemelanocytowych nowotworów skóry (analiza PP: OR 1,37, 95% CI 0,71 – 2,66; analiza mITT: OR 1,9, 95% CI 0,98 – 3,67).

W analizie metaregresji pod względem ogólnego ryzyka rozwoju nowotworu nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy pięcioma inhibitorami TNF, gdy stosowano je w dawkach zgodnych z ChPL (analiza PP, p = 0,42; analiza mITT, p = 0,26).

Gdy analizę ograniczono do randomizowanych badań klinicznych trwających co najmniej 52 tygodnie (n = 13) iloraz szans dla ogólnego ryzyka choroby nowotworowej w dawkach zgodnych z ChPL był zauważalnie wyższy zarówno w analizie mITT, jak i PP, jednakże nie uzyskał on istotności statystycznej.

Badanie to, jak dotychczas, jest największą metaanalizą podejmującą temat domniemanego wzrostu ryzyka rozwoju choroby nowotworowej u dorosłych z RZS leczonych inhibitorami TNF. W badaniu tym nie wykazano istotnego statystycznie zwiększonego ryzyka raka w trakcie do dwóch lat terapii. Niemniej jednak zaobserwowano tendencję w kierunku wzrostu odsetka występowania NMNS. Metodologicznie, analiza mITT może przeszacowywać wpływ leczenia w wypadku, gdy z grupy placebo wypadnie dużo uczestników. Z kolei, analiza PP uwzględnia wszystkich chorych poddanych leczeniu we wszystkich badaniach. Niemniej jednak w wypadku oceny rzadkich zdarzeń i wycofania wielu chorych z powodu nieskuteczności leczenia w grupie placebo, analiza PP może niedoszacowywać wpływu leczenia. Dlatego też prawdziwy wynik może zawierać się pomiędzy wynikami tych dwóch analiz.