W jednym z badań dotyczących zdolności do pracy pacjentów z RZS stwierdzono, że po 10 latach od momentu postawienia rozpoznania choroby 50% z nich nie jest w stanie wykonywać pracy zarobkowej. Po uwzględnieniu dość dużych różnic społecznych i ekonomicznych pomiędzy państwami zachodnimi, obserwacja ta wydaje się dotyczyć większości społeczeństw. Wśród czynników sprzyjających przejściu na rentę lub wcześniejszą emeryturę można wymienić: starszy wiek, długi czas trwania choroby, stopień ciężkości choroby, rozległe strukturalne uszkodzenia stawów, wykonywanie pracy fizycznej lub pracy wymagającej podróżowania, niższy stopień wykształcenia, a także niższy status społeczny

W poniższym badaniu poddano analizie stan zatrudnienia 82 ze 135 chorych z RZS w ciągu okresu obserwacji, którego średnia wynosiła 10 lat. Do badania w latach osiemdziesiątych XX wieku włączono dwie grupy chorych leczonych w szpitalu Jyvaskyla Central Hospital. Pierwszą grupę stanowiło 58 chorych zakwalifikowanych w latach 1983 – 1985, gdzie głównym celem była ocena rozwoju nadżerek stawowych we wczesnej postaci RZS. Druga grupa to 77 chorych włączonych w latach 1988 – 1989 do kliniczno-kontrolnego badania mającego na celu ocenę skuteczności i tolerancji sulfasalazyny. Ostatnia wizyta kontrolna odbyła się w styczniu 1997 roku. Wszyscy chorzy spełniali kryteria rozpoznania RZS wg kryteriów ACR z 1958 roku. Głównym punktem końcowym był odsetek chorych trwale niezdolnych do pracy przed osiągnięciem wieku emerytalnego (65. rok życia) z powodu, przynajmniej po części, RZS. Stan zatrudnienia analizowano co 3 miesiące w ciągu dwóch pierwszych lat, a następnie co rok. Monitorowano także stopień sprawności (kwestionariusz HAQ), aktywność choroby (skala DAS-28), jak również progresję zmian radiologicznych (wskaźnik Larsena). W celach statystycznych chorych podzielono na trzy grupy: pracowników umysłowych, pracowników fizycznych oraz osoby prowadzące własną działalność.

W momencie postawienia rozpoznania RZS 82 chorych (61%) wykonywało pracę zarobkową, 49 (36%) było na emeryturze, a 4 (3%) pracowało w domu. Średnia wieku wynosiła 40,4 lat (zakres 17 – 63). 73% stanowiły kobiety. A średni czas trwania choroby wynosił 6,4 miesiące (zakres 2 – 24). Po dwóch latach 19 z 82 pacjentów (23%) przerwało pracę zarobkową z powodu postępu choroby, a jedna chora przeszła na emeryturę.

Na zakończenie okresu obserwacji, którego średnia wynosiła 9,9 lat (zakres 7 – 13 lat) 42 z 82 chorych (51%) nadal pracowało, w tym jeden chorych kontynuował pracę zarobkową, ale zmarł po pięciu latach. Z kolei 31 z 82 chorych (38%) odeszło z pracy z powodu RZS, w tym jeden chory zmarł wkrótce po tym. Wśród 5 z 82 chorych (6%) RZS nie było jedyną przyczyną dalszej niezdolności do pracy. Natomiast tylko 3 osoby z 82 (4%) zakończyły pracę z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego.

W badanej grupie skumulowane prawdopodobieństwo kontynuowania pracy zarobkowej wynosiło po 2 i 8 latach od momentu postawienia rozpoznania, odpowiednio, 77% (95% CI 56 – 68%) i 62% (95% CI 51 – 72%). Największy spadek prawdopodobieństwa kontynuowania pracy w pełnym wymiarze godzin obserwowano w ciągu dwóch pierwszych lat od diagnozy RZS.

Osoby, które przerwały pracę zarobkową z powodu RZS (n = 36) w porównaniu z osobami ją kontynuującymi (n = 46) były starsze (46,5 lat vs 35,5 lat, p < 0,001), mniej wykształcone (mniej niż 9 lat edukacji: 53% vs 17%, p = 0,002), a ich praca wymagała większego wysiłku fizycznego.

W analizie regresji Coxa stwierdzono, że najsilniejszym niezależnym czynnikiem predykcyjnym stanu zatrudnienia była praca wymagająca dużego wysiłku fizycznego. Pracownicy fizyczni mieli względne ryzyko 5,9 – 17,5-krotnie większe przerwania pracy zarobkowej niż pracownicy umysłowi. Innymi istotnymi i niezależnymi czynnikami ryzyka były: wiek oraz liczba obrzękniętych stawów.

W trakcie ostatniej wizyty chorzy niepracujący cechowali się większym uszkodzeniem stawów, a także stwierdzano u nich utrzymującą się bardziej aktywną postać choroby (DAS-28 3,5 vs 2,5, p < 0,0001) w porównaniu z osobami nadal wykonującymi pracę zarobkową. Zgłaszali oni również bardziej nasilone dolegliwości bólowe, a także oceniali swój ogólny stan zdrowia jako gorszy, mimo że otrzymywali bardziej intensywne leczenie LMPCh oraz glikokortykosteroidami podawanymi systemowo. W dodatku 10 (29%) chorych niepracujących poddano co najmniej jednej alloplastyce stawu (vs 0 w grupie aktywnej zawodowo). Podobnie obecność objawów pozastawowych stwierdzono u 9 chorych niepracujących (u 7 - guzki, u 2 - włóknienie płuc, u 1 - zapalenie naczyń, u 1 - zapalenie opłucnej), podczas gdy w drugiej grupie nie zaobserwowano manifestacji pozastawowych.

Pomimo wczesnego włączenia relatywnie agresywnej terapii LMPCh łącznie 44% chorych z RZS w ciągu 10 lat od momentu postawienia rozpoznania stało się niezdolnych do wykonywania pracy zarobkowej. Odsetek ten jest za wysoki, co wskazuje na potrzebę modyfikacji dotychczas stosowanej terapii, jak i programów rehabilitacyjnych.