Celem poniższej metaanalizy była ocena wszystkich dostępnych leków biologicznych w dwóch populacjach chorych z RZS: pacjentów, którzy jeszcze nigdy nie stosowali metotreksatu oraz chorych, u których metotreksat nie był wystarczająco skuteczny. W celu identyfikacji odpowiednich artykułów przeszukano bazę Medline (publikacje do maja 2010), a także uwzględniono abstrakty prezentowane na ostatnich trzech konferencjach ACR i EULAR. Poszukiwania ograniczono do randomizowanych badań klinicznych opublikowanych w języku angielskim. Pierwszorzędowym klinicznym punktem końcowym był odsetek chorych, którzy uzyskali odpowiedź ACR50. Natomiast pierwszorzędowym radiologicznym punktem końcowym był odsetek chorych, u których nie stwierdzono progresji zmian radiologicznych po 1 roku (tj. zmiana w skali mTSS nie większa niż 0,5). Do drugorzędowych punktów końcowych zaliczono odsetek odpowiedzi ACR20, odsetek remisji zdefiniowanej jako DAS-28 < 2,6, odsetek niskiej aktywności choroby definiowany jako DAS-28 < 3,2, średnią zmianę w skali mTSS, a także liczbę chorych, których należy poddać terapii (NNT), aby uzyskać jedną odpowiedź ACR50 dla każdego leku biologicznego.

W ostatecznej metaanalizie uwzględniono 22 badania. 7 z nich obejmowało chorych nie leczonych wcześniej metotreksatem, a 15 – chorych, u których metotreksat okazał się nie skuteczny lub nie tolerowali tego leczenia. W pierwszej grupie nie zidentyfikowano prac, w których stosowano tocilizumab i certolizumab. Większość z badań trwała 6 lub 12 miesięcy.

Łącznie w 22 badaniach wzięło udział 11 374 chorych. 70% stanowiły kobiety, a u 82% osób stwierdzano obecność RF. Średnia wieku wynosiła 51,8 lat (przedział 49,2 – 56,6 lat), a średni czas trwania choroby wynosił 6 lat (przedział 0,75 – 11,7 lat). Wyjściowo aktywność choroby w skali DAS-28 wynosiła 6,5 (przedział 5,5 – 6,9). W grupie osób dotychczas nie leczonych metotreksatem średni czas trwania choroby wynosił 1,7 lat (przedział 0,75 – 6,8), a średni wyjściowy wynik w skali DAS-28 – 6,17. Natomiast w grupie pacjentów, u których leczenie metotreksatem nie było skuteczne, średni czas trwania choroby wynosił 8,6 lat (przedział 5,8 – 11,7), a średni wyjściowy wynik w skali DAS-28 – 6,68.

Analiza badań z udziałem chorych dotychczas nie leczonych metotreksatem
Wszystkie leki biologiczne w połączeniu z metotreksatem były skuteczniejsze niż monoterapia metotreksatem biorąc pod uwagę odsetek odpowiedzi ACR50 (OR 2,11; 95% CI 1,85 – 2,41, p < 10^-5. Liczba NNT, aby uzyskać ACR50 u jednego chorego, wynosiła 5 (95% CI 4 – 6) dla etanerceptu, 7 (95% CI 5 – 13) dla adalimumabu, 7 (95% CI 5 – 12) dla infliksymabu, 7 (95% CI 5 – 15) dla abataceptu oraz 5 (95% CI 4 – 7) dla rytuksymabu. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic pomiędzy NNT dla poszczególnych leków biologicznych. Stosowanie terapii lekami biologicznymi w połączeniu z metotreksatem było związane z wyższym odsetkiem chorych mających stabilne wartości mTSS w ciągu 1 roku w porównaniu z monoterapią metotreksatem (OR 2,19; 95% CI 1,55 – 3,08, p < 10^-5). Podobnie w porównaniu z monoterapią metotreksatem zastosowanie metotreksatu w połączeniu z lekami biologicznymi wiązało się z uzyskaniem wyższego odsetka odpowiedzi ACR20 (OR 1,84, 95% CI 1,58 – 2,14, p < 10^-5). Analogicznie sytuacja wyglądała w wypadku uzyskania remisji w trakcie badania (OR 2,57, 95% CI 2,2 – 3,01, p < 10^-5).

Analiza badań z udziałem chorych, u których metotreksat nie był wystarczająco skuteczny
Podobnie jak w pierwszej grupie wszystkie leki biologiczne w połączeniu z metotreksatem były skuteczniejsze niż monoterapia metotreksatem biorąc pod uwagę odsetek odpowiedzi ACR50 (OR 4,82; 95% CI 3,83 – 6,08, p < 10^-5 . Jednakże w badanej grupie obserwowano wysoką heterogeniczność (I² = 59%). Liczba NNT, w celu uzyskania odpowiedzi ACR50 u 1 chorego po 52 tygodniach leczenia, wynosiła 3 (95% CI 2 – 5) w wypadku etanerceptu, 3 (95% CI 3 – 4) dla adalimumabu, 4 (95% CI 3 – 4) dla certolizumabu, 4 (95% CI 4 – 4) dla tocilizumabu, 5 (95% CI 4 – 6) dla infliksymabu, 5 (95% CI 4 – 8) dla rytuksymabu oraz 4 (95% CI 4 – 6) dla abataceptu. W dostępnym tylko jednym badaniu oceniającym zmiany w skali mTSS odsetek chorych bez progresji zmian radiologicznych był większy, gdy stosowano leczenie złożone (tocilizumab + metotreksat) niż monoterapię metotreksatem (OR 2,87, 95% CI 2,13 – 3,87, p < 10^-4). Podobnie w porównaniu z monoterapią metotreksatem zastosowanie metotreksatu w połączeniu z lekami biologicznymi wiązało się z uzyskaniem wyższego odsetka odpowiedzi ACR20 (OR 4,5, 95% CI 3,62 – 5,6, p < 10^-5). Analogicznie sytuacja wyglądała w wypadku uzyskania remisji w trakcie badania (OR 9,95, 95% CI 6,24 – 15,87, p < 10^-5).

Wyniki powyższej metaanalizy dowodzą, że stosowanie leków biologicznych w połączeniu z metotreksatem jest bardziej skuteczne niż monoterapia metotreksatem u chorych z RZS. Nie wykazano jednoznacznie, aby któryś z nowych leków cechował się lepszą skutecznością niż inny.