Badanie CAMERA (Computer Assisted Management in Early Rheumatoid Arthritis) było 2-letnim wieloośrodkowym prospektywnym otwartym badaniem do którego włączono chorych z wczesną postacią RZS spełniających kryteria ACR z 1987 roku. Wszystkich chorych początkowo leczono tylko metotreksatem. W wypadku stwierdzenia dużej toksyczności lub braku skuteczności przy dawce 30 mg/tydzień dołączano cyklosporynę. Chorych z wczesną postacią RZS losowo przydzielano do grupy leczonej intensywnie lub do grupy leczonej konwencjonalnie. W pierwszej grupie chorzy byli poddani ścisłej kontroli, częstszym wizytom i intensywniejszemu leczeniu metotreksatem wg protokołu wspomaganego programem komputerowym. Celem terapii było osiągnięcie remisji. Po dwóch latach chorzy, którzy byli leczeni intensywniej, szybciej i częściej uzyskiwali remisję, a dodatkowo trwała ona dłużej niż w grupie leczonej konwencjonalnie.

Obecnie pomiar aktywności choroby w praktyce polega na ocenie nasilenia objawów, liczbie zajętych stawów, badaniach laboratoryjnych lub kombinacji powyższych metod, jak np. skale DAS28, CDAI, SDAI lub RAPID. Pomimo wykazania ich wartości w wielu badaniach mają one także pewne ograniczenia. W obecnej pracy położono nacisk na analizę przydatności biomarkerów, gdyż dostarczają one obiektywnych danych dotyczących toczącego się w organizmie procesu chorobowego. Opracowano test oceniający aktywność choroby (ang. multi-biomarker disease activity test, MBDA) oparty na pomiarze stężenia 12 białek w surowicy krwi.

Celem obecnego badania była ocena szerokiego spektrum biomarkerów i określeniu roli testu MBDA jako wskaźnika aktywności choroby u pacjentów z wczesną postacią RZS włączonych do badania CAMERA. Łącznie poddano analizie 120 próbek: 72 pobranych wyjściowo, a 48 pobranych po 6 miesiącach. Oznaczono stężenie 20 białek.

W celu obliczenia wskaźnika MBDA zastosowano algorytm aktywności choroby uwzględniający stężenie 12 białek w surowicy krwi: CRP, metaloproteinazy macierzy 1 (MMP1), MMP3, rezystyny, leptyny, VEGF-A, VCAM-1, IL-6, SAA, EGF, TNF-RI oraz YKL-40. Algorytm ten wykorzystywał poszczególne stężenia białek w celu wyliczenia TJC28, SJC28 oraz VAS-GH. Następnie powyższe wartości w połączeniu z CRP umożliwiały obliczenie sumarycznego wskaźnika MBDA, którego wartości zawierały się między 1 a 100. Wartość ≤ 25 definiowano jako remisję, 26 – 29 – jako niską aktywność choroby, 30 – 44 – jako umiarkowaną aktywność choroby, a > 44 jako wysoką aktywność choroby.

W przypadku 14 z 20 badanych białek stwierdzono istotną statystycznie korelację z wynikami skali DAS280CRP, 11 - z DAS28, 11 - z SJC, 9 - z TJC oraz 6 - z VAS-GH. Natomiast jak wcześniej wspomniano wskaźnik MBDA obliczono wykorzystując 12 z 20 biomarkerów i porównano z wynikami skali DAS28-CRP, czyli powszechnie akceptowanego miernika aktywności choroby. Stwierdzono istotną statystycznie korelację pomiędzy tymi dwoma wskaźnikami (r = 0,72, p < 0,001). Wartość wskaźnika MBDA umożliwiła dobre zróżnicowanie pomiędzy chorymi w remisji/z niską aktywnością choroby a pacjentami z umiarkowaną/wysoką aktywnością choroby.

W trakcie badania CAMERA średnia wartość wskaźnika MBDA obniżyła się z wyjściowych 53 ± 18 do 39 ± 16 po 6 miesiącach (p < 0,0001). Analizie poddano także oddzielnie obie badane grupy. W grupie leczonej intensywnie zmiana wartości wskaźnika MBDA była istotna statystycznie (z 53 ± 17 do 35 ± 14, p < 0,0001), podczas gdy w grupie konwencjonalnej - nie (z 55 ± 20 do 46 ± 19, p = 0,07).

Następnie spróbowano odpowiedzieć na pytanie czy wskaźniki MBDA i DAS28-CRP mogą być czynnikami predykcyjnymi progresji zmian radiologicznych po dwóch latach terapii. Mediana odsetka progresji zmian radiologicznych wynosiła 0,0 (IQR 0,0 – 3,9). Wyjściowo zarówno wskaźnik MBDA (OR 1,018, 95%CI 0,988 – 1,049, p = 0,25), jak i DAS28-CRP (OR 1,041, 95% CI 0,645 – 1,680, p = 0,87) nie były istotnymi czynnikami predykcyjnymi. Podobne wyniki uzyskano przy analizie danych po 6 miesiącach. Natomiast gdy uwzględniono w analizie regresji inne znane czynniki złego rokowania (RF, obecność zmian) wyjściowa wartość wskaźnika MBDA była granicznie istotna jako niezależny czynnik predykcyjny progresji uszkodzenia stawów (OR 1,033, 95%CI 0,995 – 1,072, p = 0,09).

Wyniki powyższego badania dowodzą, że wskaźnik MBDA można zastosować jako miernik aktywności choroby u pacjentów z RZS i może on zidentyfikować zmiany w odpowiedzi na leczenie. Niemniej jednak nie był on czynnikiem predykcyjnym progresji zmian radiologicznych. Niezbędne są dalsze badania umożliwiające określenie optymalnego wykorzystania biomarkerów w postępowaniu z chorymi z RZS.