Chorzy z RZS, po uwzględnieniu wieku, cechują się większą śmiertelnością niż populacja ogólna. Dodatkowo zakażenia, w tym infekcje oportunistyczne, są przyczyną powikłań i przyczyniają się po części do jej wzrostu. Potencjalne czynniki predykcyjne rozwoju zakażenia, jak choroby współistniejące, stopień ciężkości RZS oraz leki, poddano analizie we wcześniejszych badaniach. Jednakże nie oceniano innych potencjalnych czynników ryzyka, które często pojawiają się w trakcie przebiegu choroby, jak limfopenia czy też neutropenia. Celem poniższego badania było opracowanie i walidacja skali umożliwiającej przewidzenie ryzyka rozwoju ciężkiego zakażenia w ciągu 1 roku u chorych z RZS.

Początkowa kohorta składała się z mieszkańców Rochester Minnesota w wieku ≥ 18 lat, u których rozpoznano RZS pomiędzy styczniem 1955 a grudniem 1994. Okres obserwacji trwał do stycznia 2000 roku. Chorych zidentyfikowano na podstawie danych medycznych Rochester Epidemiology Project. Ostatecznie kohorta liczyła 584 chorych z RZS. Druga kohorta, mająca na celu walidację opracowanej skali, składała się z 410 mieszkańców hrabstwa Olmsted, u których rozpoznano RZS (na podstawie kryteriów ACR z 1987 roku) pomiędzy styczniem 1995 a grudniem 2007. W tej grupie okres obserwacji zakończył się w grudniu 2008 roku.

W początkowej grupie 584 chorych (zdiagnozowanych w latach 1955 – 1994) średnia wieku wynosiła 57,5 lat, a większość chorych były to kobiety (72%). Mediana okresu obserwacji wynosiła 9,9 lat (łącznie 7096 pacjentolat), w trakcie których 252 chorych przebyło co najmniej 1 epizod ciężkiego zakażenia (łącznie 646 przypadki). W grupie walidacyjnej (diagnoza w latach 1995 – 2007) średnia wieku wynosiła 54,9 lat, a 69% stanowiły kobiety. Mediana okresu obserwacji wynosiła 5,2 lat (2292 pacjentolat), w trakcie których u 55 chorych wystąpiło co najmniej 1 ciężkie zakażenie (łącznie 166 przypadków). Ogólne odsetek poważnych zakażeń w grupie walidacyjnej (7,2 na 100 pacjentolat) był istotnie niższy niż w początkowej kohorcie (9,1 na 100 pacjentolat), p < 0,001.

Na podstawie analizy danych z początkowej kohorty stwierdzono, że ryzyko rozwoju zakażenia wzrasta wraz z wiekiem, a największe jest u chorych ≥ 80. roku życia (HR 2,36, 95%CI 1,71 – 3,24) w porównaniu z chorymi w wieku < 60 lat. Innym silnym czynnikiem predykcyjnym było przebyte ciężkie zakażenie w ciągu ostatniego roku (HR 3,48, 95%CI 2,67 – 4,54). Ponadto ryzyko infekcji wzrastało wraz z wartością OB oraz stosowaniem kortykosteroidów, a także obecnością chorób współistniejących, jak np. przewlekła choroba płuca, cukrzyca, alkoholizm, choroba wieńcowa czy też niewydolność serca.

Uwzględniając powyższe dane opracowano skalę ryzyka, którą przedstawiono w Tabeli.

Czynnik predykcyjny	Współczynnik
Wiek
< 60 lat	0
60 – 79 lat	0,404
≥ 80 lat	0,857
Wcześniejsze ciężkie zakażenie
nigdy lub > 3 lata temu	0
w ciągu ostatniego roku	2,138
w ciągu ostatnich 2 – 3 lat	1,670
Pozastawowe objawy RZS	0,620
OB.
< 30 mm/h	0
30 – 50 mm/h	0,180
> 50 mm/h	0,611
Stosowanie kortykosteroidów
nie	0
≤ 10 mg/d	0,553
> 10 mg/d	1,281
Choroby współistniejące
brak	0
1	0,675
> 1	1,024

Na podstawie tej skali wyliczano ryzyko wg wzoru: [1 – 0,989^exp(A)] * 100%, gdzie A stanowiło sumę powyższych współczynników. I tak na przykład w wypadku 70-letniej kobiety z RZS, z OB równym 35 mm/h, z cukrzycą, stosującej prednizon w dawce 15 mg/d i bez wywiadu wcześniejszych poważnych infekcji ryzyko rozwoju zakażenia wynosi 10% – 15%. Gdyby u tej chorej zmniejszyć dawkę stosowanego prednizonu do 5 mg/d ryzyko zakażenia spadłoby do 5% – 10%.

W kohorcie walidacyjnej oceniono także inne czynniki predykcyjne, jak leukopenia, limfopenia oraz neutropenia. Ich obecność zwiększała ryzyko infekcji, jednakże nie był to wzrost istotny statystycznie. Co ciekawe, leczenie biologiczne nie wiązało się z wyższym ryzykiem rozwoju zakażenia (HR 1,27, 95%CI 0,76 – 2,12).

Podsumowując, powyższa skala ryzyka cechuje się potencjalną użytecznością kliniczną w przewidywaniu wystąpienia poważnego zakażenia w ciągu roku u chorych z RZS, a walidacja tej skali w drugiej grupie chorych wypadła doskonale.