Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest przewlekłą układową chorobą zapalną związaną z większym ryzykiem zgonu niż w populacji ogólnej. Badania wskazują, że jest to głównie związane z większym ryzykiem rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego (CVD). Szacuje się, że RZS może zwiększyć ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych nawet o 50%. Ponadto wydaje się, że wzrost ten jest niezależny od obecności tradycyjnych czynników ryzyka, jak nadciśnienie tętnicze czy też cukrzyca. Wcześniejsze badania oceniające ryzyko częstości zdarzeń sercowo-naczyniowych u chorych z RZS wykazały, że czynniki takie, jak rodzaj badanej kohorty, czas trwania choroby oraz długość okresu obserwacji wpływają na końcowe ustalenie zależności pomiędzy RZS a częstością występowania CVD.

Celem poniższej pracy było opracowanie metaanalizy na podstawie opublikowanych badań obserwacyjnych określającej stopień ogólnego ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych (zakończonych i nie zakończonych zgonem), a także częstości występowania zawału serca, udaru mózgu oraz niewydolności serca u pacjentów z RZS w porównaniu z populacją ogólną.

W bazach Medline, Embase, LILACS oraz Cochrane wyszukiwano artykułów opublikowanych do czerwca 2011. Do ostatecznej metaanalizy włączono badania, w których jasno zdefiniowane były kryteria rozpoznania RZS, kryteria występowania chorób sercowo-naczyniowych, podano obliczony RR wraz z 95% przedziałem ufności oraz obecna była grupa kontrolna. Ponadto osoby z badanej populacji przed rozpoznaniem RZS nie mogły się już wcześniej leczyć z powodu CVD.

Analizie poddano 841 abstraktów opublikowanych w ciągu ostatnich 45 lat. Spośród nich zidentyfikowano 16 badań oceniających ryzyko zawału serca, udaru mózgu lub niewydolności serca w łącznej populacji 41 490 chorych z RZS. Stwierdzono 3155 zdarzeń sercowo-naczyniowych. 9 badań (n = 39 901 chorych z RZS, 2047 zdarzeń sercowo-naczyniowych) oceniało ogólne ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Wykazano, że jest ono większe o 48% u chorych z RZS w porównaniu z populacją ogólną (RR 1,48, 95% CI 1,36 – 1,62). Na podstawie 4 badań stratyfikujących ryzyko wg płci stwierdzono podobny wzrost ryzyka zarówno u kobiet (RR 1,5, 95% CI 1,24-1,8), jak i u mężczyzn (RR 1,53, 95% CI 1,38 – 1,70).

Spośród 16 badań 10 oceniało ryzyko wystąpienia zawału serca (3 178 chorych z RZS). Stwierdzono 68% wzrost ryzyka zawału serca u pacjentów z RZS (RR 1,68, 95% CI 1,4 – 2,03). Na podstawie 6 badań stratyfikujących ryzyko wg płci stwierdzono wzrost częstości występowania zawału zarówno u kobiet (RR 1,93, 95% CI 1,64 – 2,27), jak i u mężczyzn (RR 1,67, 95% CI 1,18 – 2,36).

Odnośnie ryzyka powikłań mózgowo-naczyniowych (CVA) zidentyfikowano 7 badań z łącznym udziałem 39 520 chorych z RZS. Stwierdzono 41% wzrost ryzyka CVA (RR 1,41, 95% CI 1,14 – 1,74). Na podstawie 5 badań stratyfikujących ryzyko wg płci stwierdzono istotny wzrost częstości występowania CVA zarówno u kobiet (RR 1,29, 95% CI 1,12 – 1,48), jak i u mężczyzn (RR 1,36, 95% CI 1,21 – 1,53).

Natomiast tylko 1 badanie charakteryzowało ryzyko rozwoju zastoinowej niewydolności serca. Stwierdzono w nim 87% wzrost ryzyka (RR 1,87, 95% CI 1,47 – 2,39). Jednakże, wzrost ten występował tylko w populacji pacjentów z seropozytywną postacią RZS (RR 2,59 [95% CI 1,95 – 3,43] vs 1,28 [95% CI 0,93 – 1,78].

Powyższa praca jest pierwszym przeglądem systematycznym i metaanalizą opublikowanych badań obserwacyjnych mającą na celu ocenę ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych u pacjentów z RZS. U chorych z RZS ogólne ryzyko CVD wzrasta o 48%, natomiast ryzyko rozwoju zawału serca o 68%, udaru o 41%, a niewydolności serca o 87% w porównaniu z populacją ogólną. Co więcej, wzrost ryzyka ogólnego oraz ryzyka rozwoju zawału lub udaru obserwuje się zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Biorąc pod uwagę powyższe, niedawno Europejska Liga Walki z Reumatyzmem (EULAR) zarekomendowała, aby kwestia prewencji chorób sercowo-naczyniowych była tak samo istotna, jak samo leczenie RZS.