W wielu badaniach wykazano, że miano autoprzeciwciał odpowiedzialnych za rozwój RZS, jak również stężenie wielu innych biomarkerów (cytokiny/chemokiny, CRP) są podwyższone u pacjentów wiele lat przed klinicznymi objawami RZS. Jorgensen i wsp. wykazali, że stężenie IL-1α, IL-1β, IL-1RA, IL-4, IL-10, TNFα oraz sTNFR1 były już podwyższone 5 lat przed postawieniem rozpoznania RZS. W celu lepszego poznania zależności pomiędzy krążącymi prozapalnymi cząsteczkami a procesem autoimmunizacji leżącym u podłoża RZS ocenie poddano krewnych pierwszego stopnia pacjentów z RZS, których ryzyko rozwoju tej choroby jest 3 – 9-krotnie wyższe niż w populacji ogólnej. Co więcej, na podstawie wykonanych oznaczeń 25 cytokin i chemokin opracowano wskaźnik cytokinowy w celu lepszego odzwierciedlenia toczącego się procesu zapalnego i oceny jego związku z autoprzeciwciałami typowymi dla RZS.

Badanie SERA (Studies of the Aetiology of Rheumatoid Arthritis) było wieloośrodkowym badaniem, którego celem była ocena roli czynników środowiskowych i genetycznych w rozwoju i progresji procesów autoimmunizacji leżących u podłoża RZS przy nieobecności czynników zakłócających, jak stosowane leczenie lub wtórne powikłania aktywnej postaci choroby. Do badania włączono 1421 krewnych pierwszego stopnia, u których dotychczas nie rozpoznano RZS. W tej kohorcie u 236 stwierdzono obecność przeciwciał typowych dla RZS. Spośród nich wyselekcjonowano grupę 113 osobników, którzy odbyli co najmniej dwie wizyty w ramach badania - u 28 z nich stwierdzono obecność czynnika reumatoidalnego (RF), u 25 stwierdzono profil autoprzeciwciał wysokiego ryzyka – HRP (tj. obecność przeciwciał anty-CCP oraz co najmniej dwa izotypy RF), a u 9 stwierdzono zarówno RF, jak i HRP. Dodatkowo wybrano także 100 krewnych, u których nigdy nie stwierdzono obecności autoprzeciwciał. Jak wcześniej wspomniano na potrzeby badania opracowano wskaźnik cytokinowy, który składał się z sumy stężeń 25 cytokin/chemokin skorygowanych o współczynnik uwzględniający stężenie danej cytokiny a występowanie autoprzeciwciał typowych dla RZS.

Wyliczony iloraz szans, skorygowany pod względem wieku, płci, pochodzenia oraz palenia papierosów, wskazuje na istnienie związku pomiędzy obecnością czynnika reumatoidalnego a stężeniem cytokin/chemokin. Krewni pierwszego stopnia z czynnikiem reumatoidalnym mieli 1,9-krotnie większe prawdopodobieństwo stwierdzenia u nich wyższego stężenia IL-6 i 2,3-krotnie większe prawdopodobieństwo w wypadku IL-9 niż krewni, u których nie stwierdzono obecności RF. Wartość wskaźnika cytokinowego, miernika ogólnego stanu zapalnego, była silnie związana z obecnością czynnika reumatoidalnego (OR 5,67, 95% CI 2,64 – 12,17). Podobnie wyższe stężenia cytokin, IL-6 i IL-9, były silnie związane ze stwierdzeniem profilu HRP, a wartość wskaźnika cytokinowego była z nim silnie związana (OR 7,76, 95% CI 3,23 – 18,19).

W celu oceny związku pomiędzy wskaźnikiem cytokinowym a RF i HRP w niezależnej populacji wykonano podobne obliczenia na wcześniej opisanej kohorcie żołnierzy. Średnia wartość wskaźnika cytokinowego u osób ze stwierdzonym RF wynosiła 2,66 ± 1,44 vs 0,86 ± 0,78 u osób bez czynnika reumatoidalnego. Podobnie sytuacja wyglądała w wypadku HRP: 2,32 ± 1,39 vs 0,77 ± 0,73. W kohorcie żołnierzy osobnicy z RF mieli 7,2-krotnie większe prawdopodobieństwo stwierdzenia wyższego wskaźnika cytokinowego niż chorzy bez RF. W wypadku HRP prawdopodobieństwo to było 5,3-krotnie większe.

W powyższym badaniu u krewnych pierwszego stopnia chorych z RZS wykazano związek pomiędzy obecnością autoprzeciwciał typowych dla RZS a krążącymi cytokinami i chemokinami jako biomarkerami stanu zapalnego.