Amyloidoza z reaktywnym amyloidem A (AA) jest ciężkim i zagrażającym życiu układowym powikłaniem RZS, wtórnym do przewlekłego stanu zapalnego i charakteryzującym się podwyższonym stężeniem surowiczego białka prekursorowego amyloidu A (SAA). Włókienka amyloidu A są nierozpuszczalne i mogą odkładać się w narządach, takich jak nerki, serce, czy też przewód pokarmowy. Częstość występowania amyloidozy typu AA u chorych z RZS szacuje się na 7% - 26%, jednakże częstość klinicznie istotnej postaci amyloidozy jest znacznie niższe.

Leczenie biologiczne (przeciwciała skierowana przeciwko TNF i receptorowi dla IL-6) wydaje się być wysoko skuteczne w szybkiej indukcji i utrzymania klinicznej remisji u chorych z RZS. Co więcej, leki te znacząco ograniczają układową odpowiedź zapalną. Niedawno zaczęto badać rolę tych leków w terapii amyloidozy typu AA, gdyż wykazują one potencjał silnej supresji syntezy białek ostrej fazy, jak np. białko SAA. Retrospektywne badanie i kilka opisów przypadków potwierdzają skuteczność tych leków w leczeniu amyloidozy typu AA.

Celem poniższego badania była ocena bezpieczeństwa terapii i rokowania u chorych z RZS i amyloidozą typu AA poddanych leczeniu przeciwciałami skierowanymi przeciwko TNF lub przeciwko receptorowi dla IL-6, w porównaniu do chorych nie otrzymujących takiego leczenia.

Do badania włączono 133 chorych z potwierdzoną amyloidozą typu AA. Przeżycie określano na podstawie daty potwierdzenia amyloidozy histologicznie lub daty rozpoczęcia leczenia biologicznego do czasu zgonu lub do końca 2010 roku (w wypadku chorych nadal żyjących). Pacjentów, którzy rozpoczęli hemodializy, włączono do badania dopiero po potwierdzeniu obecności amyloidu AA.

Spośród 133 chorych z RZS i amyloidozą u 53 pacjentów stosowano leki biologiczne (często jako kombinacja z terapią konwencjonalną), a u 80 – konwencjonalne LMPCh. W grupie pacjentów leczonych LMPCh ponad 1/3 chorych otrzymywała metotreksat, jednakże odsetek osób leczonych metotreksatem w obu grupach nie różnił się istotnie statystycznie. Należy jednak zauważyć, że w Japonii metotreksat może być podawany w dawce maksymalnej 8 mg na tydzień. W grupie chorych otrzymujących leczenie biologiczne w pierwszej linii 52,9% chorych otrzymało etanercept, 24,5% - infliksymab, a 22,6% - tocilizumab. U 11 chorych konieczna była zmiana leczenia biologicznego z uwagi na działania niepożądane lub brak skuteczności.

Przeżycie chorych (liczone w oparciu o analizę Kaplan-Meier) było istotnie statystycznie wyższe w grupie chorych leczonych terapią biologiczną (p = 0,012). W grupie chorych nie otrzymujących leczenia biologicznego zmarło 47,5% chorych, a w grupie z leczeniem biologicznym – 13,2%. Roczny odsetek śmiertelności z powodu amyloidozy w grupie chorych otrzymujących leczenie biologiczne wynosił 4,6%, a w grupie chorych nie leczonych biologicznie – 13,2%. W obu grupach najczęstszą przyczyną zgonu była niewydolność serca. Co więcej, po uwzględnieniu płci i wieku leczenie biologiczne wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka zgonu (HR = 0,26, 95% CI 0,11 – 0,60, p = 0,002).

W trakcie badania 4 chorych spośród 48 leczonych terapią biologiczną i 30 spośród 77 chorych nie leczonych biologicznie rozpoczęło hemodializoterapię. Roczny odsetek wdrożenia hemodializ u chorych z amyloidozą wynosił 2,9% w grupie chorych leczonych biologicznie, a 12,8% w drugiej grupie. Według krzywej przeżywalności Kaplan-Meiera chorzy leczeni terapią biologiczną cechowali się istotnie statystycznie wyższym odsetkiem przeżycia bez hemodializ (p < 0,001). Podobnie leczenie biologiczne wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka rozpoczęcia hemodializy po uwzględnieniu płci i wieku (HR 0,34, 95% CI 0,15 – 0,75, p = 0,007).

Podsumowując, chorzy z amyloidozą mają wyższy odsetek śmiertelności niż ogólna populacja chorych z RZS, jednakże zastosowanie leczenia biologicznego wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka zgonu.