Dotychczas opublikowane dane dowodzą, że czynnik martwicy nowotworów (TNFα) jest mediatorem zapalnym odgrywającym istotną rolę w patogenezie RZS. Obecnie dostępnych jest kilka inhibitorów TNFα w codziennej praktyce klinicznej, jak np. etanercept, infliksymab czy też adalimumab. Te trzy inhibitory wiążą się z wysokim powinowactwem z TNFα uniemożliwiając tym samym związanie się z jego receptorem. Leki te cechują się wysoką skutecznością w redukcji objawów przedmiotowych i podmiotowych u chorych z RZS. Niemniej jednak, nie wszyscy pacjenci w jednakowym stopniu odpowiadają na to leczenie. Niedawno zidentyfikowano kilka polimorfizmów pojedynczego nukleotydu (ang. single nucleotide polymorphism, SNP) w promotorze genu dla TNFα. Jeden z nich, substytucja G → A w pozycji -308 została poddana szerokim badaniom. Nie do końca jasne są konsekwencje czynnościowe tej zmiany, jednakże niektóre badania sugerują jej wpływ na progresję choroby oraz na stopień odpowiedzi na leczenie inhibitorami TNFα.

W celu dokładnej oceny znaczenia SNP w promotorze genu dla TNFα na odpowiedź na terapię biologiczną oraz możliwość zindywidualizowania leczenie wykonano metaanalizę wybranych publikacji dostępnych w bazach PubMed oraz EMBAS. Uwzględniano pełne prace, w których terapię inhibitorami TNFα stosowano przez co najmniej dwa miesiące, uczestniczyli w nich chorzy dorośli spełniający kryteria ACR z 1987 roku oraz podane w nich były liczby chorych z genotypem GG, GA oraz AA w pozycji -308 w promotorze genu dla TNFα.

Po uważnym zapoznaniu się z wynikami wyszukiwania do metaanalizy wybrano 15 badań oceniających SNP G/A -308 w promotorze genu dla TNFα. Poza oceną samej substytucji G vs A, zbadano także genotypy: GG + GA vs AA oraz GG vs GA + AA, co odpowiadało dominującemu lub recesywnemu modelowi allelu G.

Wykazano istotny statystycznie wpływ na odpowiedź na leczenie inhibitorami TNFα porównując A vs G (OR = 1,87, 95% CI 1,26 – 2,79) oraz AA vs GA + GG (OR 8,48, 95% CI 1,26 – 2,79). Natomiast nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic porównując genotypy GG vs GA + AA. Przeprowadzono także analizę w podgrupach uwzględniając różne kryteria odpowiedzi, jak DAS-28 i ACR20. Różnica w odpowiedzi na leczenie inhibitorami TNFα była istotna statystycznie pomiędzy genotypem A a G zarówno, gdy uwzględniono kryteria ACR20 (OR 1,85, 95% CI 1,22 – 2,79), jak i DAS-28 (OR 2,14, 95% CI 1,21 – 3,78).

Powyższe wyniki nie są zgodne z dwiema wcześniejszymi metaanalizami. Różnice te mogą być spowodowane następującymi powodami. Po pierwsze porównano genotypy GG i GA z genotypem AA, jak również nosicieli allelu G z nosicielami allelu A, podczas gdy w jednej z wcześniejszych metaanaliz porównano tylko genotyp GG z genotypami GA i AA. Wyniki omawianej analizy sugerują istotną rolę allelu G w odpowiedzi na leczenie. Warto również dodać, że metaanaliza Zeng i wsp. uwzględnia największą liczbę obecnie dostępnych badań. Po drugie, wcześniejsza metaanaliza wyłączała niektóre badania opierające się tylko na kryterium ACR20, co mogło wpłynąć na jej końcowy wynik.

Podsumowując, należy stwierdzić, że osobnicy z allelem A wykazują słabszą odpowiedź na leczenie inhibitorami TNFα w porównaniu z nosicielami allelu G. Allel G odgrywa kluczową rolę w ocenie odpowiedzi na leczenie, a polimorfizm ten jest cennym wskaźnikiem odpowiedzi na terapię w codziennej praktyce klinicznej.