W poniższej pracy w oparciu o kryteria OMERACT dokonano weryfikacji użyteczności obrazowania z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego (MRI) jako metody umożliwiającej ocenę stopnia uszkodzenia stawów (np. nadżerki, utrata chrząstki, zwężenie szpar stawowych) oraz identyfikacji wczesnych zmian zapowiadających powstanie zmian strukturalnych (np. zapalenie kości, zapalenie błony maziowej) u pacjentów z RZS biorących udział w badaniach klinicznych.

W pracy wykorzystano filtr OMERACT (Outcome Measures in Rheumatology). OMERACT jest nieformalną, międzynarodową grupą ekspertów wyznaczającą metody oceny punktów końcowych, które wykorzystywane są w randomizowanych badaniach klinicznych oraz badaniach obserwacyjnych. Aby dana metoda została uznana musi spełnić trzy kryteria: prawdziwości, zdolności dyskryminacyjnej oraz realnej możliwości wykonania. W poniższej pracy omówiono metodę obrazowania w rezonansie magnetycznym pod kątem tym trzech parametrów.

W celu identyfikacji właściwych publikacji dokonano przeglądu piśmiennictwa dostępnego w bazach PubMed, Embase oraz Cochrane w okresie 1990 – 2012. Brano po uwagę badania, w których wzięło udział co najmniej 20 osób w każdej z grup, a także w których badanie MRI wykonywano u pacjentów co najmniej 2-krotnie w trakcie trwania próby. W ocenie zmian u chorych z RZS posługiwano się skalą RAMRIS (RA MRI Scoring). Łącznie zidentyfikowano 9 randomizowanych badań klinicznych. Dodatkowo przeszukując rejestr badań klinicznych ClinicalTrials.gov zidentyfikowano około 10 randomizowanych badań klinicznych, które aktualnie trwały lub pełen raport nie był jeszcze dostępny.

MRI w celu zobrazowania kości i tkanek miękkich stawów rąk i nadgarstków stosuje się od ponad dwóch dekad. Wykazano, że MRI umożliwia wykrycie nadżerek, zapalenia błony maziowej, zapalenia kości, zapalenia ścięgien czy też zwężenia szpar stawowych. Analizując dane z 9 RCT jasno stwierdzono, że powyższe zmiany MRI jest w stanie wykryć zarówno u chorych z wczesną, jak i późną postacią RZS. Możliwe jest to także u pacjentów, u których metotreksat jest nieskuteczny oraz u chorych, którzy nie odpowiadają właściwie na terapię metotreksatem oraz lekami biologicznymi. Jest to metoda znaczenie bardziej czuła niż badanie kliniczne i umożliwia wykrycie choroby w postaci subklinicznej. Co więcej, MRI jest znacznie czulszą metodą niż konwencjonalne RTG kości.

Z kolei porównując MRI z badaniem ultrasonograficznym w kontekście wykrywania zapalenia błony maziowej, to wykazano, że USG cechuje się czułością, swoistością oraz dokładnością wynoszącą, odpowiednio, 70%, 78% oraz 76%, natomiast w wykrywaniu nadżerek wartości te przedstawiały się następująco: 59%, 98% oraz 96%. Zgodność pomiędzy tomografią komputerową (TK) i MRI w obrazowaniu zmian w nadgarstkach wynosi 87%. Z kolei przyjmując za metodę referencyjną TK w rozpoznawaniu zmian nadżerkowych MRI cechował się 68% czułością, 96% swoistością oraz 89% dokładnością. Niemniej jednak unikalną cechą MRI jest możliwość wykrycia zapalenia kości (osteitis, kiedyś określanego jako obrzęk szpiku). Ponadto, dzięki tej metodzie można dokładnie zidentyfikować różne czynniki prognostyczne umożliwiające ocenę rokowania w długoterminowej perspektywie oraz ocenę progresji choroby.

MRI cechuje się także wysoką zdolnością dyskryminacyjną skuteczności leczenia u chorych z RZS, co potwierdzono w wielu badaniach takich, jak GO-BEFORE, GO-FORWARD, OPTIMA, RA-SCORE czy też ASSET oraz JADA. Co więcej, dzięki zastosowaniu MRI zamiast RTG kości, można wykazać już na mniejszej grupie chorych istotną różnicę w progresji choroby pomiędzy populacją leczoną placebo a populacją otrzymującą substancję czynną. Dodatkowo, w wielu badaniach potwierdzono wiarygodność wyników, która była dobra i bardzo dobra.

Ocena zmian metodą RAMRIS wydaje się również możliwa do wykonania w wieloośrodkowych RCT, gdyż dotychczas uzyskiwana jakość obrazów była wysoka, a centralna analiza danych zwiększała wiarygodność wyników. MRI cechuje się wysoką czułością, a chory nie jest narażony na promieniowanie jonizujące.

Opierając się na dowodach przedstawionych w powyższym przeglądzie badań obserwacyjnych oraz 9 randomizowanych badań klinicznych obejmujących 6 leków biologicznych oraz 2 leki doustne Imaging Subcommittee of the ACR Clinical Trials Task Force uważa, że MRI spełnia kryteria OMERACT, aby móc być metodą służącą do oceny punktów końcowych w randomizowanych badaniach klinicznych.