W reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) wczesne rozpoczęcie terapii, zastosowanie terapii łączonej z kortykosteroidami lub inhibitorami TNF oraz strategia ścisłej kontroli skuteczności leczenia istotnie poprawiają wyniki kliniczne, jak i radiologiczne u chorych. Niedawno opublikowane rekomendacje zalecają, aby pierwszorzędowym celem terapii RZS było osiągnięcie stanu klinicznej remisji, definiowanej jako brak objawów podmiotowych i przedmiotowych ocenianych za pomocną zwalidowanej skali, jak np. DAS. Idealnie, kliniczna remisja powinna utrzymywać się nawet po zaprzestaniu stosowanego leczenia, co można by uznać za wyleczenie.

Poniższe, retrospektywne badanie miało na celu porównanie częstości i ewentualnej identyfikacji czynników predykcyjnych długotrwałej remisji niewymagającej stosowania leków w dwóch kohortach pacjentów z wczesną postacią RZS pochodzących z tego samego rejonu i leczonych wg schematu uwzględniającego albo nieuwzględniającego wyników skali DAS. W analizie wyników wyodrębniono także dwie dodatkowe podgrupy chorych: pacjentów u których stwierdzono lub nie obecność przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi (anty-CCP).

Kohortę, w której kierowano się wynikami skali DAS, stanowili pacjenci z badania BeSt. Było to 508 chorych z wczesną postacią RZS i objawami trwającymi < 2 lat. Chorzy byli włączeni do badania pomiędzy 2000 a 2002 rokiem. Z kolei kohortę, gdzie w trakcie terapii nie uwzględniano skali DAS, stanowili pacjenci z Leiden Early Arthritis Clinic (EAC). Było to 424 chorych, także ze wczesną postacią RZS i objawami trwającymi poniżej 2 lat. W tej grupie do badania włączono kolejnych chorych leczonych pomiędzy 1993 a 2002 rokiem.

W badaniu BeSt chorych randomizowano do jednej z czterech grup terapeutycznych: początkowej monoterapii metotreksatem z następczą zamianą lub dołączeniem innego LMPCh (grup 1 i 2), początkowej terapii łączonej konwencjonalnym LMPCh i prednizonem (grupa 3) lub początkowej terapii łączonej obejmującej infliksymab (grupa 4). Co trzy miesiące oceniano aktywność choroby w skali DAS-44, a leczenie modyfikowano tak aby osiągnąć wynik DAS-44 < 2,4. U chorych z grupy EAC do oceny skuteczności terapii nie wykorzystywano skali DAS, a jedynie kliniczną ocenę reumatologów prowadzących leczenie. W tej kohorcie stosowane leki różniły się w zależności od okresu. Chorzy włączeni pomiędzy 1993 a 1996 rokiem początkowo byli leczeni lekami przeciwbólowymi, a następnie chlorochiną. Pomiędzy 1996 a 1998 rokiem pacjenci początkowo otrzymywali chlorochinę lub sulfasalzynę, podczas gdy po 1998 roku leczenie rozpoczynano od sulfasalazyny lub metotreksatu.

Chorzy z badania BeSt cechowali się dłuższym czasem trwania objawów, bardziej aktywną postacią choroby oraz częściej stwierdzano u nich obecność czynnika reumatoidalnego lub przeciwciał anty-CCP. Po 5 latach obserwacji odsetek częstość uzyskania długotrwałej remisji niewymagającej stosowania leków był podobny pomiędzy grupami: 9,8% vs 10,6%. Średni czas do uzyskania remisji nie wymagającej stosowania leków wynosił 3,1±0,5 roku w grupie chorych, gdzie w trakcie leczenia kierowano się wynikami skali DAS oraz 2,6±1,3 lata w drugiej kohorcie. Wśród chorych ze stwierdzonymi przeciwciałami anty-CCP remisję niewymagającą stosowania leków częściej uzyskiwano po terapii kierującej się wynikami skali DAS (5,4% vs 2,1%, OR 2,68, 95% CI 0,97 – 7,43).

Niestwierdzenie przeciwciał anty-CCP oraz krótki czas od wystąpienia objawów choroby były niezależnymi czynnikami predykcyjnymi osiągnięcia długotrwałej remisji niewymagającej stosowania leków w obu kohortach. Początkowy wybór terapii oraz czas włączenia nie były czynnikami predykcyjnymi.