Celem poniższego badania była ocena odsetka wykonywanych zabiegów ortopedycznych u pacjentów z RZS w Hiszpanii w ciągu ostatnich lat, a także analiza czynników socjo-demograficznych i klinicznych mogących wpływać na częstość przeprowadzania tych zabiegów, ze szczególnym uwzględnieniem roli nowych leków biologicznych.

Badanie emARII przeprowadzono w 2010 roku w celu oceny różnic w postępowaniu z chorymi z RZS w Hiszpanii. Było to przekrojowe, retrospektywne badanie analizujące pierwszy rok choroby oraz dwa ostatnie lata monitorowania pacjentów w klinikach reumatologii zlokalizowanych w całym kraju. Analizie poddano dane chorych będących w wieku co najmniej 16 lat i spełniających kryteria rozpoznania RZS wg ACR z 1987 roku. Wyróżniono dwa pierwszorzędowe punkty końcowe: 1) jakakolwiek operacja ortopedyczna zdefiniowana jako wpis w dokumentację medyczną co najmniej jednego zabiegu związanego z RZS włączając: pierwotną lub wtórną całkowitą endoprotezoplastykę (ang. total joint replacement, TJR) w dowolnej lokalizacji, operację rekonstrukcji stawu, resekcję, artrodezę lub synowektomię (z analizy wyłączono przypadki złamań oraz operacji związanych z zakażeniami) oraz 2) całkowita endoprotezoplastyka w dowolnej lokalizacji wykonana od początku trwania choroby (nie uwzględniano TJR, jeśli była konsekwencją złamania kości).

Łącznie do badania włączono 1272 chorych z RZS leczonych w 47 ośrodkach z 19 regionów Hiszpanii. Większość stanowiły kobiety (73%), a mediana wieku wynosiła 63,3 lat. Mediana czasu trwania choroby wynosiła prawie 8 lat, a mediana wartości OB wahała się pomiędzy 11 a 33 mm/h. Do najczęstszych chorób współistniejących należały: nadciśnienie tętnicze (28,2%) oraz cukrzyca (10,2%). Biorąc pod uwagę stopień niepełnosprawności 51% chorych było w I klasie czynnościowej wg ACR, 23% w II, a 25,7% w III/IV. Ponad połowa chorych miała nadżerkową postać choroby, a przeciwciała anty-CCP stwierdzano u 69,6% badanej populacji. W ciągu dwóch ostatnich lat w pewnych okresach kortykosteroidy przyjmowało 67,6% chorych, a NLPZ – 67,3%. Większość pacjentów stosowała LMPCh, w tym 20,7% otrzymywało co najmniej dwa LMPCh. Natomiast terapię biologiczną stosowano u 36,9% chorych: najczęściej etanercept, a następnie adalimumab oraz infliksymab. Mediana czasu od rozpoznania do rozpoczęcia leczenia biologicznego wynosiła 59,8 miesiąca, a mediana czasu trwania terapii biologicznej – 10,3 miesiąca.

W badanej populacji operację ortopedyczną wykonano u 94 chorych (7,4%) w trakcie przebiegu choroby, co dało łączną liczbę pierwotnych zabiegów wynoszącą 114. Wśród nich 41,2% stanowiły przypadki TJR. Jednocześnie zarejestrowano 38 powtórnych zabiegów, w tym 13 przypadków TJR. Mediana czasu od rozpoznania RZS do momentu wykonania pierwszej operacji ortopedycznej wynosiła 7,9 lat. Odsetek wykonania jakiegokolwiek zabiegu ortopedycznego (z wyjątkiem TJR) wynosił 4,5 zabiegu na 100 pacjento-lat, natomiast odsetek TJR – 2,25 zabiegu na 100 pacjento-lat. Co ciekawe, u osób leczonych terapią biologiczną odsetek operacji ortopedycznych wynosił 4,67 zabiegów na 100 pacjento-lat, a odsetek TJR - 3,1 na 100 pacjento-lat. Natomiast u pacjentów niestosujących leków biologicznych odsetki te miały wartość, odpowiednio, 4,23 na 100 pacjento-lat oraz 2,35 na 100 pacjento-lat. Najczęstszym typem zabiegu była całkowita endoprotezoplastyka (41,2%), następnie operacja bez wymiany (33,3%), a w dalszej kolejności zabiegi na tkankach miękkich (13,2%). Z kolei najczęstszym powikłaniem było zakażenie (9,6%), jednakże większość operacji (66,7%) przebiegła bez powikłań. W trakcie obserwacji nie stwierdzono żadnych zgonów, których przyczyną mógł być zabieg operacyjny.

W analizie dwuzmiennowej czynnikami ryzyka TJR były: starszy wiek (OR 1,68, 95% CI 0,85 – 3,33) oraz długi czas trwania choroby (ponad 10 lat, OR 3,32, 95% CI 1,69 – 3,5). Z kolei w analizie wieloczynnikowej zaobserwowano pewien trend w wypadku stosowania sterydów (OR 1,68, 95% CI 0,85 – 3,33), stosowania leczenia biologicznego (OR 1,66, 95% CI 0,94 – 2,95) oraz obecności objawów pozastawowych RZS (OR 1,08, 95% CI 0,55 – 2,1).

W erze leków biologicznych zaobserwowano, że tylko niewielki odsetek chorych z RZS poddawany jest zabiegom ortopedycznym. Wykazano, że konieczność wykonania operacji związana była z czynnikami socjo-demograficznymi, długim czasem trwania RZS, obecnością pozastawowych powikłań oraz stosowaniem NLPZ.