W 2010 roku ACR oraz EULAR opublikowały nowe kryteria diagnostyczne RZS umożliwiające zidentyfikowanie chorych z niezróżnicowanym zapaleniem stawów, u których istnieje wysokie ryzyko rozwoju przewlekłego lub nadżerkowego RZS. Celem poniższego badania była ocena zgodności pomiędzy kryteriami ACR/EULAR z 2010 roku, rozpoznaniem RZS stawianym przez reumatologa oraz innymi kryteriami wykorzystywanymi w celu klasyfikacji wczesnej postaci zapalenia stawów. Jednocześnie podjęto próbę identyfikacji kryterium lub kombinacji kryteriów umożliwiających najtrafniejsze postawienie rozpoznania RZS przez reumatologa w kohorcie ESPOIR (Study and Followup of Early Undifferentiated Polyarthritis) po 2 latach obserwacji.

Do kohorty ESPOIR, stworzonej przez Francuskie Towarzystwo Reumatologiczne, włączano chorych z pewnym lub prawdopodobnym klinicznym rozpoznaniem RZS lub zapaleniem wielostawowym, którego inna etiologia była mniej prawdopodobna. Wśród innych kryteriów włączenia można wymienić: wiek > 18 lat i < 70 lat, utrzymujący się od 6 tygodni obrzęk co najmniej dwóch stawów, czas trwania objawów ≤ 6 miesięcy, a także wcześniejsze niestosowanie LMPCh lub glikokortykosteroidów. Chorych oceniano co 6 miesięcy przez pierwsze dwa lata, a następnie co rok przez co najmniej 10 lat. Po dwóch latach pacjentów zaszeregowano jako: otrzymujących LMPCh, mających zapalenie stawów, mających typowe dla RZS zmiany nadżerkowe, nie mających lepszego alternatywnego rozpoznania z > 50% pewnością, spełniających kryteria rozpoznania RZS wg ACR z 1987 roku oraz spełniających kryteria ACR/EULAR z 2010 roku.

Do kohorty ESPOIR włączono 813 chorych, w tym 624 (76,8%) kobiety. Średni czas od momentu wystąpienia objawów do otrzymania skierowania do reumatologa wynosił 75 dni. Ocenie poddano 692 (85,1%) chorych. W pierwszej kolejności porównano rozpoznanie RZS stawiane przez reumatologa z > 50% pewnością z innymi definicjami RZS opartymi na kryteriach klasyfikacyjnych, utrzymującym się zapaleniu stawów oraz stopniu pewności braku lepszego, alternatywnego rozpoznania. Rozpoznanie RZS przez reumatologa z > 50% pewnością dość dobrze korelowało z przewlekłością choroby (κ = 0,46, 95% CI 0,38 – 0,54), natomiast słabo z rozpoznaniem postawionym na podstawie zarówno kryteriów ACR z 1987 roku, jak i kryteriów ACR/EULAR z 2010 roku. Z kolei najlepszą zgodność wykazano pomiędzy kryteriami ACR/EULAR z 2010 roku i brakiem lepszego alternatywnego rozpoznania z > 50% pewnością podczas ostatniej wizyty (κ = 0,81, 95% CI 0,78 – 0,84).

W celu identyfikacji kombinacji kryteriów najsilniej związanych z rozpoznaniem RZS chorych podzielono na dwie grupy na podstawie rozpoznania RZS stawianego przez reumatologa z > 50% pewnością, a następnie analizowano zależności pomiędzy pozostałymi kryteriami. W analizie regresji wykazano, że dobrą kombinacją umożliwiającą identyfikację chorego z RZS była: brak lepszego alternatywnego rozpoznania z > 50% pewnością, przewlekłość choroby, obecność RF lub przeciwciał anty-CCP, obecność symetrycznego zapalenia stawów oraz stwierdzenie co najmniej jednego stawu ze zmianami nadżerkowymi typowymi dla RZS. Gdy uwzględniono kryteria rozpoznania RZS wg ACR z 1987 roku, w modelu nadal pozostały: brak lepszego alternatywnego rozpoznania z > 50% pewnością, przewlekłość choroby oraz obecność przeciwciał anty-CCP. Dlatego też ostatecznie za najlepszą kombinacją umożliwiającą identyfikację chorych RZS uznano: brak lepszego alternatywnego rozpoznania z > 50% pewnością, przewlekłość choroby, spełnienie kryteriów ACR z 1987 roku oraz obecność przeciwciał anty-CCP lub spełnienie kryteriów ACR/EULAR z 2010 roku. Na podstawie kombinacji powyższych kryteriów zaproponowano zaklasyfikowanie chorych do jednej z czterech grup: definitywnego rozpoznania RZS (brak lepszego alternatywnego rozpoznania z > 50% pewnością, przewlekłość choroby, spełnienie kryteriów ACR z 1987 roku oraz obecność przeciwciał anty-CCP), potwierdzonego RZS, wątpliwego RZS oraz wykluczenia RZS.

Wyniki powyższego badania wskazują, że u chorych po 2 latach od zgłoszenia się z objawami zapalenia stawów kryteria ACR/EULAR z 2010 roku, rozpoznanie RZS przez reumatologa oraz kombinacja kryteriów z wykorzystaniem kryterium „brak lepszego alternatywnego rozpoznania z > 50% pewnością” cechują się porównywalną i najlepszą trafnością postawienia rozpoznania RZS.