Przebieg choroby u pacjentów z wczesną postacią zapalenia stawów jest wysoce zmienny. U około 1/3 chorych z wczesną postacią niezróżnicowanego zapalenia stawów dochodzi do progresji choroby w kierunku RZS spełniającego kryteria ACR z 1987 roku, a u 40 – 50% dochodzi do samoistnej remisji. W celu podjęcia właściwego leczenia niezbędne jest określenie kierunku postępu choroby. Jest to o tyle ważne, że wczesne rozpoczęcie leczenia RZS skutecznie zmniejsza stopień uszkodzenia stawów, jak i stopień niepełnosprawności. Rozpoczęcie terapii lekami modyfikującymi przebieg choroby (LMPCh) u wszystkich chorych z niezróżnicowanym zapaleniem stawów prowadziłoby do zbędnej terapii u około połowy z nich. Jednak z drugiej strony analiza próbek surowicy chorych, u których później potwierdzono RZS, wykazała, że procesy chorobowe, jak wytwarzanie przeciwciał antycytrulinowych rozpoznających szersze spektrum epitopów, zachodzą na bardzo wczesnym etapie. A zwiększone stężenie markerów obrotu kostnego, jak P1NP czy osteoprotegeryny, stwierdzano w próbkach surowicy chorych wiele lat przed klinicznie jawnym początkiem choroby. Co więcej, badania interwencyjne sugerowały, że choroba we wczesnej fazie jest bardziej podatna na współczesną terapię niż w późniejszych stadiach.

Utrata gęstości mineralnej kości śródręcza jest czynnikiem predykcyjnym cech radiologicznej destrukcji w RZS. Jej zdolność predykcyjna w wypadku niezróżnicowanego zapalenia stawów nie została jeszcze oceniona. W poniższym badaniu poddano analizie, czy stopień utraty gęstości mineralnej w trzech środkowych kościach śródręcza może stać się czynnikiem predykcyjnym rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów.

W tym celu ocenie poddano 517 chorych z wczesną postacią niezróżnicowanego zapalenia stawów, których hospitalizowano w Leiden Early Arthritis Clinic. Spośród 517 chorych 101 miało wykonane zdjęcie radiologiczne ręki przy pierwszej wizycie, jak i po 6 miesiącach. Utratę gęstości mineralnej kości mierzono na cyfrowych zdjęciach RTG.

U 53,8% chorych z niezróżnicowanym zapaleniem stawów doszło do rozwoju RZS. U 67,5% pacjentów z rozpoznanym RZS objawy utrzymywały się w ciągu 7 lat obserwacji. Dużą utratę gęstości mineralnej kości (52,5 mg/cm2/miesiąc) obserwowano u 16,3% chorych i była ona związana z większym ryzykiem rozwoju RZS (OR = 6,1, 95% CI 1,2 – 29,2, pozytywna wartość predykcyjna 85%, negatywna wartość predykcyjna 52%, czułość 26%, swoistość 95%). Dodatkowo w analizie regresji logicznej wykazano, że stopień utraty gęstości mineralnej kości może mieć niezależny wpływ na miano przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi (OR 4,1, 95% CI 0,8 – 21,2), chociaż rozpiętość przedziału ufności była duża. Stopień utraty gęstości mineralnej kości nie był istotnie statystycznie związany z czasem utrzymywania się objawów zapalenia stawów (HR 0,56, 95% CI 0,14 – 2,29).

Powyższe dane sugerują, że duża utrata gęstości mineralnej kości jest czynnikiem predykcyjnym rozwoju RZS, jednakże powyższe obserwacje muszą zostać poddane weryfikacji.