Powszechnie wiadomo, że pacjenci z RZS cechują się istotnie większym ryzykiem rozwoju choroby niedokrwiennej serca i tym samym powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego w porównaniu z populacją ogólną. W poniższym badaniu, wykorzystując 64-rzędową tomografię komputerową, prospektywnie oceniono potencjalne różnice w częstości, stopniu zaawansowania oraz składzie blaszek miażdżycowych u chorych z RZS w porównaniu z grupą kontrolną dobraną pod względem wieku i płci.

Pomiędzy marcem 2010 a marcem 2011 do badania włączono 150 chorych z RZS, jak również taką samą liczbę zdrowych ochotników. Do kryteriów włączenia należały: wiek co najmniej 18 lat, spełnienie kryteriów RZS wg ACR z 1987 roku, a także brak wcześniejszej dokumentacji świadczącej o ChNS, tj. przebyty zawał serca lub zabieg rewaskularyzacji wieńcowej. Z kolei do kryteriów wyłączających należały: współistnienie innych chorób autoimmunologicznych, masa ciała powyżej 148 kg, niekontrolowana tachykardia, istotne zaburzenia rytmu serca, aktywna choroba nowotworowa, uczulenie na jod w wywiadzie oraz stężenie kreatyniny > 1,4 mg% lub eGFR < 60 ml/min. Stopień aktywności choroby oceniano przy pomocy skali DAS28, natomiast obrazowanie tętnic wykonywano przy pomocy 64-rzędowego tomografu komputerowego LightSpeed VCT wg protokołu, który był identyczny jak w badaniu ACCURACY.

Wyjściowo grupy były porównywalne pod względem danych demograficznych i klinicznych, z wyjątkiem odsetka hiperlipidemii oraz pozytywnego wywiadu rodzinnego, które w obu przypadkach były istotnie wyższe w grupie kontrolnej (p < 0,0001). Wśród pacjentów z RZS większość stanowiły kobiety z przewlekłą seropozytywną postacią choroby. Zmiany nadżerkowe obecne były u 66% badanych, a średnia wartość DAS28 wynosiła 2,6 ± 1. Wszyscy chorzy stosowali LMPCh, w tym 85% otrzymywało metotreksat, 60% - inhibitory TNF, a 35% - prednizon (średnio 6,2 ± 4 mg/d).

Wskaźnik uwapnienia (ang. calcium score) był istotnie wyższy w grupie chorych z RZS w porównaniu z grupą kontrolną (84 ± 379 vs 3 ± 11, p < 0,0001). Podobnie, odsetek wskaźnika uwapnienia > 0 obserwowano znamiennie częściej u pacjentów z RZS (37% vs 19%, p = 0,005), nawet po uwzględnieniu sercowych czynników ryzyka (OR = 2,5, 95% CI 1,2 – 5,2, p = 0,01), a średnia wartość wskaźnika w tej populacji wynosiła, odpowiednio, 230 ± 62 vs 18 ± 22, p = 0,0002. Z kolei w skanach, po podaniu kontrastu, obecność blaszek miażdżycowych (71% vs 45%, p < 0,0001), jak również odsetek choroby wielonaczyniowej (p < 0,0001), były istotnie większe w grupie pacjentów z RZS w porównaniu z grupą kontrolną. Co więcej, w grupie chorych z RZS stwierdzano większy odsetek blaszek nieuwapnionych, mieszanych, jak i zwapniałych, odpowiednio, 57%, 27%, 22% vs 38%, 11%, 11%. Również odsetek zajętych segmentów poszczególnych tętnic był większy w grupie chorych z RZS (p < 0,001). Co więcej, parametry analizy ilościowej także były bardziej niekorzystne w wypadku pacjentów z RZS, tj. wskaźnik zajęcia segmentów, SIS (2,02 ± 2,28 vs 0,90 ± 1,25, p < 0,0001), wskaźnik stopnia zwężenia, SSS (3,03 ± 4,43 vs 0,98 ± 1,70, p < 0,0001) oraz wskaźnik ilości blaszki, PBS (2,75 ± 3,82 vs 0,98 ± 1,44, p < 0,0001).

Odsetek obecności blaszki zwiększał się wraz z wiekiem. Chorzy w grupie wiekowej 55 – 65 lat oraz > 65 lat mieli istotnie wyższy odsetek obecności blaszek miażdżycowych niż pacjenci < 45. roku życia. Co więcej, zależność ta pozostała nadal istotna statystycznie po uwzględnieniu sercowych czynników ryzyka zarówno w grupie pacjentów z RZS, jak i w grupie kontrolnej. Dodatkowo zaobserwowano, że istotny wpływ na rozwój blaszki miażdżycowej ma czas trwania choroby. Odsetek segmentów z jakimikolwiek blaszkami u chorych z RZS trwającym < 5 lat, 5 – 10 lat oraz > 10 lat wynosił, odpowiednio 8,1%, 15,2% (p = 0,04) oraz 15,1% (p = 0,02).

Blaszki nieuwapnione oraz blaszki mieszane związane są z istotnie wyższym ryzykiem wystąpienia zdarzeń sercowych niż blaszki uwapnione. Stwierdzono, że wiek co najmniej 55 lat oraz umiarkowana aktywność choroby (DAS28 ≥ 3,2) są istotnie związane z obecnością blaszek miękkich i mieszanych (OR 2,9, 95% CI 1,0 – 8,8 oraz OR = 4,5, 95% CI 1,4 – 14,4). Natomiast parametry serologiczne, wskaźniki stanu zapalnego, obecność nadżerek, IAD oraz JRS nie były czynnikami predykcyjnymi obecności tego typu blaszek miażdżycowych.

Wyniki powyższego badania jasno wskazują, że u chorych z RZS stwierdza się blaszki miażdżycowe częściej niż w populacji zdrowych osób. Ponadto, zmiany są bardziej rozległe oraz bardziej nasilone, tj. w większym stopniu zawężają światło tętnicy. Co więcej, częściej u tych chorych występują tzw. blaszki ranliwe, które predysponują do wystąpienia ostrego zespołu wieńcowego.