Otyłość związana jest z przewlekłym stanem zapalnym o niskiej aktywności i jednocześnie u chorych z łuszczycowym zapaleniem stawów (ŁZS) jest negatywnym czynnikiem prognostycznym skuteczności leczenia inhibitorami TNF. Zakładając, że ograniczenie podaży kalorii prowadzi do obniżenia stężenia cytokin prozapalnych u otyłych chorych, w poniższym prospektywnym badaniu oceniono, czy przestrzeganie zaleceń diety ubogokalorycznej wiąże się z uzyskaniem lepszych wyników klinicznych u pacjentów z ŁZS rozpoczynających terapię inhibitorami TNF. Jednocześnie analizie poddano związek pomiędzy stopniem utraty masy ciała a uzyskaną odpowiedzią kliniczną.

Pomiędzy styczniem 2009 a lipcem 2011 do badania włączano chorych z ŁZS (kryteria CASPAR), u których klasyczne LMPCh okazały się nieskuteczne i zostali skierowani do Kliniki ŁZS Federico II University w Neapolu w celu rozpoczęcia terapii inhibitorami TNF. Do kryteriów wyłączających należały: wiek < 18 lat, wcześniejsze leczenie inhibitorami TNF, aktualne stosowanie kortykosteroidów, wywiad w kierunku zakrzepicy tętniczej lub żylnej, choroby nowotworowej lub innej choroby autoimmunologicznej niż ŁZS. Do badania włączono 138 chorych, których randomizowano do grupy, w której stosowano dietę ubogokaloryczną lub do grupy, w której pacjenci odżywiali się wg własnego uznania. Celem było ograniczenie dowozu kalorii o około 30%. W diecie ubogokalorycznej dziennie podawano < 1500 kcal. Natomiast pacjentom z drugiej grupy udzielono krótkiej informacji dotyczącej zasad zdrowego odżywiania się. Chorzy prowadzili dzienniczki żywieniowe, a wizyty kontrolne odbywały się co miesiąc przez pół roku.

Spośród początkowo włączonych 138 chorych z ostatecznej analizy wyłączono 12 pacjentów z uwagi na brak danych z dzienniczków żywieniowych, przedwczesnego przerwania terapii inhibitorami TNF lub braku wizyt kontrolnych (ang. lost to follow-up). Wśród 126 chorych, którzy ukończyli badanie 36,2% przyjmowało statyny, 24,3% - kwasy omega-3, 19,5% - doustne leki hipoglikemizujące, a 18,1% - leki hipotensyjne. U wszystkich pacjentów w momencie włączania do badania stwierdzano aktywną postać choroby. U 46,8% chorych stosowano etanercept, u 26,2% - adalimumab, a u 27% - infliksymab. W tej populacji chorych jednocześnie metotreksat przyjmowało 29,4% pacjentów (10 – 15 mg/tydzień).

Po 6 miesiącach u 74 chorych stwierdzono ubytek masy ciała co najmniej o 5%, u 41 pacjentów wynosił on < 5%, a z kolei u pozostałych 11 zaobserwowano przyrost masy ciała o około 2 kg. Utratę masy ciała o co najmniej 10% zaobserwowano u 20,6% chorych. Jednocześnie wykazano istotne zmniejszenie się stężenia cholesterolu, triglicerydów, glukozy na czczo oraz ciśnienia tętniczego krwi, odpowiednio, u 26,2%, 27%, 21,4% oraz 14,3% chorych. Stwierdzono także istotną zmianę wartości TJC, SJC, PASI, HAQ, VAS, CRP oraz OB. Ogólnie minimalną aktywność choroby uzyskano u 38,9% pacjentów, w tym u 44,1% chorych leczonych etanerceptem, u 33,3% - adalimumabem i u 35,3% otrzymujących infliksymab.

Ograniczenie podaży kalorii o co najmniej 30% uzyskano u 65,1% chorych stosujących dietę ubogokaloryczną i u 41,3% pacjentów z drugiej grupy. Uwzględniając dane kliniczne i demograficzne, stwierdzono większe prawdopodobieństwo utraty co najmniej 5% masy ciała u chorych z grupy stosującej dietę ubogokaloryczną (HR 3,23, 95% CI 1,93 – 5,39, p < 0,001). Co więcej w pierwszej grupie uzyskano większe zmniejszenie wartości OB (14,9 ± 18,0 vs 2,04 ± 15,5, p<0,001) oraz wartości w skali VAS (4,46 ± 3,06 vs 2,77 ± 2,65, p=0,004). Ogólnie, minimalną aktywność choroby uzyskano u 42,9% pacjentów z pierwszej grupy i u 34,9% z drugiej (HR 1,85, 95% CI 1,019 – 3,345, p = 0,043).

Natomiast gdy pod uwagę wzięto nie rodzaj stosowanej diety, a samą wartość utraty masy ciała, to stwierdzono, że u pacjentów z redukcją masy ciała o co najmniej 5% obserwowano średnie większe zmniejszenie wartości CRP (p = 0,023), OB (p = 0,004), skali VAS (p = 0,018) oraz kwestionariusza HAQ (p = 0,004). A minimalną aktywność choroby uzyskało 50% pacjentów w porównaniu z tylko 23,1% chorymi, którzy zmniejszyli swoją wyjściową masę o < 5% (OR 4,2, 95% CI 1,82 – 9,66, p < 0,001). Co ciekawe, utrata masy ciała ≥ 5% była istotnym czynnikiem predykcyjnym uzyskania minimalnej aktywności choroby u pacjentów ze zmianami w szkielecie osiowym (OR 8,16, 95% CI 1,53 – 43,39, p = 0,014) oraz ze zmianami w szkielecie osiowym i stawach obwodowych (OR 4,16, 95% CI 1,35 – 12,88, p = 0,013), ale nie u pacjentów ze zmianami ograniczonymi tylko do stawów obwodowych (HR 1,94, 95% CI 0,25 – 15,1, p = 0,525).

Podsumowując, wyniki powyższego badania pokazują, że niezależnie od zastosowanego rodzaju diety skuteczne obniżenie masy ciała związane jest z wyższym odsetkiem uzyskania minimalnej aktywności choroby u pacjentów otyłych lub z nadwagą rozpoczynających terapię inhibitorami TNF.