U chorych z RZS istnieje kilka mechanizmów zwiększających ryzyko wystąpienia zatorowości płucnej (ZP) oraz zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) takich, jak zwiększenie ekspresji czynników prozakrzepowych a zmniejszenie stężenia antykoagulantów i zahamowanie fibrynolizy. Co więcej, przewlekły stan zapalny prowadzi do upośledzenia funkcji śródbłonka. Ważnym aspektem w tej grupie chorych jest również występowanie innych chorób zwiększających ryzyko zakrzepicy, jak np. zespół antyfosfolipidowy. W badaniach obejmujących populację chorych hospitalizowanych z powodu RZS wykazano, że ryzyko ZP w pierwszym roku po hospitalizacji wzrasta 6-krotnie, a następnie stopniowo maleje i po 5 latach jest już tylko nieznacznie podwyższone i wynosi 1,18. W poniższym badaniu oceniono ryzyko ZP i ZŻG u ogólnej populacji chorych z RZS, z których 84,5% nie było hospitalizowanych w ciągu ostatniego roku. Jednocześnie analizie poddano ryzyko w kontekście czasu trwania choroby podstawowej.

Dane chorych do analizy uzyskano z bazy THIN (The Health Improvement Network), w której gromadzone są dane wprowadzane przez wszystkich lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii. Następnie wyszukano przypadki choroby zakrzepowo-zatorowej u chorych z RZS oraz w grupie kontrolnej porównywalnej pod względem płci oraz wieku. Włączano chorych, w których dokumentacji został zapisany co najmniej jeden kod ICD dla RZS oraz którzy przyjmowali co najmniej jeden LMPCh. Wykorzystano również inne definicje kohorty chorych z RZS w celu weryfikacji uzyskanych danych w tym (1) jeden diagnostyczny wpis dotyczący RZS oraz (2) co najmniej dwie wizyty z rozpoznaniem RZS wprowadzone w odstępie ponad 7 dni. Z analizy wyłączono chorych, u których wystąpiła ZP lub ZŻG przed rozpoznaniem RZS. Uwzględniono dane wprowadzone pomiędzy styczniem 1986 a majem 2010 roku. Chorych obserwowano do momentu wystąpienia incydentu choroby zakrzepowo-zatorowej, zgonu lub zakończenia badania, czyli do 31. maja 2010 roku w zależności co nastąpiło jak pierwsze.

W pierwotnej analizie uwzględniono 105 365 chorych z łącznym okresem obserwacji wynoszącym 583 058 pacjento-lat, w trakcie którego stwierdzono 440 przypadków zatorowości płucnej i 622 przypadki zakrzepicy żył głębokich. Porównując populację chorych z RZS i grupę kontrolną, w pierwszej grupie stwierdzono nieco wyższy odsetek nadwagi/otyłości, nikotynizmu, przewlekłej niewydolności serca, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, chorób nowotworowych, zapalnych chorób jelit, a także liczby operacji i hospitalizacji w ciągu ostatniego roku.

Analizując uzyskane dane stwierdzono, że chorzy z RZS cechowali się zwiększoną częstością występowania zarówno ZP, jak i ZŻG. W porównaniu z grupą kontrolną ryzyko względne dla zatorowości płucnej wynosiło RR 2,23 (95% CI 1,75 – 2,86), a dla zakrzepicy żył głębokich – RR 2,2 (95% CI 1,78 – 2,71). Gdy uwzględniono masę ciała, nikotynizm, choroby współistniejące i liczbę hospitalizacji ryzyko to wynosiło, odpowiednio, 2,16 (95% CI 1,68 – 2,79) oraz 2,16 (95% CI 1,74 – 2,69).

Zbliżone, ale nieco inne wartości uzyskano, gdy przyjęto alternatywne definicje kohorty chorych z RZS. W wypadku jednego diagnostycznego wpisu dotyczącego RZS w analizie wieloczynnikowej ryzyko względne dla ZP wynosiło 1,77 (95% CI 1,46 – 2,15), natomiast dla zakrzepicy żył głębokich – 1,76 (95% CI 1,49 – 2,07). Z kolei gdy za definicję przyjęto co najmniej dwie wizyty w odstępie co najmniej tygodnia ryzyko to przedstawiało się następująco, odpowiednio, 1,84 (95% CI 1,37 – 2,48) oraz 1,9 (95% CI 1,51 – 2,41).

Gdy w analizie uwzględniono czas trwania choroby podstawowej zaobserwowano, że w porównaniu z grupą kontrolną największe ryzyko incydentu zakrzepowo-zatorowego istniało w pierwszym roku. Przyjmując przedziały czasowe: < 1 roku, 1 – 4,9 lata, > 5 lat RR dla zatorowości płucnej wynosiło, odpowiednio, 3,27, 1,88 oraz 2,35, natomiast dla zakrzepicy żył głębokich - odpowiednio, 3,16, 1,82 oraz 2,32.

Zbliżone wyniki uzyskano również w wypadku (1) analizy pacjentów w dwóch podgrupach (do 1995 roku vs po 1995 roku), (2) wyłączenia chorych z brakującymi zmiennymi oraz (3) wyłączenia chorych, którzy w ciągu ostatniego roku byli hospitalizowani.

Wyniki powyższego badania sugerują, że u chorych z RZS istnieje wyższe ryzyko wystąpienia zatorowości płucnej lub zakrzepicy żył głębokich. Wyniki te uzasadniają potrzebę wzmożonej kontroli tej populacji chorych w kontekście zapobiegania i leczenia incydentów zakrzepowo-zatorowych.