W wielu badaniach randomizowanych, jak i obserwacyjnych badaniach kohortowych wykazano istotny wzrost ryzyka wystąpienia poważnego zakażenia u pacjentów leczonych inhibitorami TNF. Ryzyko to wydaje się jednak zmniejszać wraz z czasem trwania terapii. Tuż po wdrożeniu leczenia wzrasta ono 4 – 5 krotnie, podczas gdy po roku jest porównywalne z ryzykiem towarzyszącym stosowaniu konwencjonalnych LMPCh. Celem poniższego badania była ocena ryzyka wskaźnika RABBIT w przewidywaniu wystąpienia poważnych zakażeń.

Wskaźnik ryzyka RABBIT opracowano na podstawie wyników niemieckiego rejestru leków biologicznych RABBIT (Rheumatoid Arthritis Observation of Biologic Therapy) u chorych włączonych przed 1. stycznia 2007 roku. W celu oceny i weryfikacji tego wskaźnika uwzględniono chorych z rejestru RABBIT włączonych pomiędzy styczniem 2009 a styczniem 2012 roku, u których rozpoczęto leczenie inhibitorami TNF lub klasycznymi LMPCh.

We wskaźniku ryzyka RABBIT uwzględniono: wiek (≤ 60 lat vs > 60 lat), stopień sprawności (oceniany przy pomocy kwestionariusza z Hannoveru, FFbH), choroby współistniejące (przewlekła choroba nerek, choroba płuc), stosowanie glikokortykosteroidów (≤ 7,5 mg/d, 7,5 – 15 mg/d, > 15 mg/d), liczbę wcześniejszych niepowodzeń terapii LMPCh, wcześniejsze poważne zakażenia oraz obecnie stosowane leki: inhibitory TNF lub klasyczne LMPCh.

W analizie uwzględniono dane 1522 chorych z RZS leczonych inhibitorami TNF oraz 1468 chorych leczonych klasycznymi LMPCh. Mediana okresu obserwacji wynosiła 1,6 lat. Chorzy włączeni do rejestru pomiędzy 2001 a 2007 rokiem cechowali się wyższą aktywnością choroby zarówno w grupie leczonej inhibitorami TNF, jak i klasycznymi LMPCh, niższym stopniem sprawności, większą liczbą niepowodzeń wcześniej stosowanych LMPCh, częściej stwierdzaną obecnością czynnika reumatoidalnego i stosowaniem glikokortykosteroidów w dawce &ge 7,5 mg/d w porównaniu z chorymi włączonymi do rejestru w latach 2009 – 2012. Natomiast nie stwierdzono istotnych różnic biorąc pod uwagę częstość chorób współistniejących takich, jak przewlekła choroba płuc lub nerek.

Wykorzystując oryginalny wskaźnik ryzyka RABBIT w grupie leczonej inhibitorami TNF spodziewano się wystąpienia 69,6 zakażeń. W grupie ewaluacyjnej stwierdzono 69 przypadków, co odpowiadało 3 zakażeniom na 100 pacjento-lat. Tym samym stopień zgodności był bardzo wysoki. Zgodność pomiędzy spodziewaną a obserwowaną częstością zakażeń była również bardzo wysoka, gdy wzięto pod uwagę podgrupy chorych ze specyficznymi czynnikami ryzyka (p = 0,32).

Z kolei gdy wykorzystano drugą wersję wskaźnika ryzyka, w której można wyliczyć odsetek chorych, u których wystąpi co najmniej jedno zakażenie w ciągu roku, ponownie uzyskano wysoką zgodność pomiędzy wartością obliczoną a rzeczywistą (p = 0,24). Co więcej, w analizie Hosmer-Lemshowa uzyskano wysokie zgodności: w wypadku całej populacji (p = 0,85), w wypadku chorych leczonych inhibitorami TNF (p = 0,29) oraz w wypadku chorych leczonych klasycznymi LMPCh (p = 0,49).

Warto nadmienić, że autorzy pracy udostępnili kalkulator on-line pod adresem http://www.biologika-register. de/risk score. Gdyby chciano policzyć ryzyko zakażenia dla 65-letniego pacjenta z RZS i przewlekłą chorobą płuc stosującego metotreksat i glikokortykosteroidy w dawce 7,5 mg/d, to wyniosłoby ono 4,7%. Z kolei gdyby zwiększono u tego chorego dawkę glikokortykosteroidów do 15 mg/d, ryzyko wzrosłoby do 8,2%. Natomiast dołączenie inhibitora TNF wiązałoby się z jeszcze większym wzrostem ryzyka do 14,3%. Jednakże, jeśli leczenie okazałoby się skuteczne i można byłoby zmniejszyć dawkowanie glikokortykosteroidów do 5 mg/d, ryzyko zakażenia zmalałoby do 3,9%. Co ważne w kalkulatorze uwzględniono również nowo wprowadzone leki biologiczne takie, jak rytuksymab, tocilizumab oraz abatacept.

Wskaźnik ryzyka RABBIT jest wiarygodnym narzędziem umożliwiającym określenie ryzyka wystąpienia poważnego zakażenia u danego chorego biorąc pod uwagę dane kliniczne i sposób leczenia. Może on ułatwić reumatologom ocenę ryzyka i korzyści związanych z danym schematem terapii.