Uzyskanie klinicznej remisji u pacjentów z RZS stało się dla wielu osiągalnym celem, szczególnie gdy uwzględni się dostępność wielu nowych opcji terapeutycznych, takich jak inhibitory TNF. Celem poniższego badania była, wykorzystując nowe kryteria ACR/EULAR, ocena częstości występowania remisji w dużym rejestrze chorych z RZS, uwzględniając obecność różnych chorób współistniejących, jak i schematów leczenia. Ponadto oceniono trwałość uzyskanej remisji.

W badaniu wykorzystano dane CORRONA (Consortium of Rheumatology Researchers of North America) wprowadzone w latach 2001 – 2011. Do badania włączano chorych spełniających kryteria rozpoznania RZS, opracowane przez ACR z 1987 roku. Wizyty kontrolne odbywały się średnio co 3 – 4 miesiące. Do bazy wprowadzano dane dotyczące aktywności choroby, stopnia sprawności oraz stosowanych schematów terapeutycznych. W obecnej analizie przyjęto kryteria remisji wg ACR/EULAR z 2010 roku, opierające się na liczbie obrzękniętych i bolesnych stawów (każdy ≤ 1), wartości CRP ≤ 1 mg/ml oraz ogólnej ocenie chorego (ang. patient global assessment, PtGA ≤ 1).

Gdy wzięto pod uwagę ostatnią wizytę zarejestrowaną w bazie CORRONA stwierdzono, że 2351 chorych z RZS spełniało najnowsze kryteria remisji ACR/EULAR, podczas gdy 25 869 nie. Ogólny odsetek nowych przypadków remisji był niski i wynosił 8%. U pacjentów z remisją rzadko stwierdzano obecność chorób współistniejących takich, jak POChP (0,6%), cukrzyca (5%) czy też niewydolność serca (0,4%). Ponadto, chorzy ci rzadziej palili papierosy (10% vs 16%) oraz cechowali się niskim wskaźnikiem nasilenia dolegliwości bólowych (u 86% zanotowano punktację ≤ 1 w skali 0 – 10), niskim wskaźnikiem zmęczenia (u 72% ≤ 1 w skali 0 – 10), jak również niskim stopniem niepełnosprawności (u 79% mHAQ = 0). Co więcej, wartość OB w tej grupie chorych była niska: u 45% wynosiła < 10 mm/h, a u 27% - 10 – 20 mm/h. W tej populacji pacjentów najczęściej stosowano metotreksat w monoterapii (28%) oraz metotreksat w połączeniu z inhibitorami TNF (31%).

Największe prawdopodobieństwo uzyskania remisji zaobserwowano w wypadku stosowania połączenia metotreksatu z inhibitorami TNF lub metotreksatu z hydroksychlorochiną. Ponadto, u pacjentów stosujących prednizon prawdopodobieństwo uzyskania remisji było niższe ( 1 – 6%, w zależności od dawki) w porównaniu z chorymi, którzy nie stosowali sterydów (10%). Co więcej, stwierdzono istotne różnice w odsetku występowania remisji w zależności od obecności chorób współistniejących takich, jak POChP, cukrzyca, niewydolność serca czy też nikotynizm. Pacjenci, którzy byli w remisji przez 4 (n = 231) lub 5 (n = 140) kolejnych wizyt (≥ 1 roku u większości chorych) cechowali się ponad 75% prawdopodobieństwem utrzymania remisji w trakcie kolejnej wizyty oraz 50% prawdopodobieństwem trwania remisji przez kolejny rok.

W analizie wieloczynnikowej istotnymi pozytywnymi czynnikami predykcyjnymi trwałości uzyskanej remisji było stwierdzenie remisji w czterech (OR 2,07, 95% CI 1,56 – 2,73) lub pięciu (OR 2,56, 95% CI 1,88 – 3,50) kolejnych wizytach. Natomiast negatywnymi czynnikami predykcyjnymi trwałości remisji były: nikotynizm (OR 0,76, 95% CI 0,61 – 0,93), dolegliwości bólowe (w wypadku nasilenia objawów ≥ 3 OR 0,31, 95% CI 0,23 – 0,41), niepełnosprawność (OR 0,56, 95% CI 0,37 – 0,85), niewydolność serca (OR 0,23, 95% CI 0,08 – 0,64), jak również stosowanie prednizonu oraz leków biologicznych innych niż inhibitory TNF w monoterapii, jak i w leczeniu skojarzonym.

Średnie wartości mHAQ różniły się w zależności od tego, czy pacjent uzyskał trwałą remisję, przerywaną remisję czy też niską aktywność choroby. Bezwzględne najniższe wartości mHAQ stwierdzono w wypadku chorych z trwałą remisją. Z kolei gdy wzięto pod uwagę liczbę dni nieobecności w pracy to nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy grupami (z wyjątkiem analizy w trakcie wizyty 3).

Podsumowując, w powyższym badaniu wykazano, że uzyskanie remisji jest możliwe nawet, gdy przyjmie się rygorystyczne kryteria, jak te opracowane przez ACR/EULAR. U pacjentów, którzy są w remisji przez co najmniej 1 rok, prawdopodobieństwo utrzymania remisji przez kolejny rok wynosi 50%. A większe szanse trwałej remisji mają chorzy z mniejszym nasileniem dolegliwości bólowych, leczeni terapią skojarzoną oraz nie stosujący sterydów będących pewnego rodzaju markerem oporności choroby.