W Europie częstość występowania ZZSK wynosi 0,1 – 1,4%, a u około 80% chorych pierwsze objawy występują przed 30. rokiem życia. Celem poniższej pracy było przygotowanie przeglądu systematycznego aktualnych badań klinicznych oraz metaanalizy oceniającej skuteczność i profil bezpieczeństwa leczenia dorosłych chorych z aktywną postacią ZZSK przy pomocy pięciu inhibitorów TNF: infliksymabu, etanerceptu, adalimumabu, golimumabu oraz certolizumabu. Został on przygotowany wg zaleceń PRISMA.

W analizie uwzględniono tylko randomizowane badania kliniczne, w których włączano chorych z Nowego Jorku, spełniających zmodyfikowane kryteria rozpoznania ZZSK. W tym celu przeszukiwano następujące bazy danych: EMBASE, MEDLINE, Cochrane Controlled Trials Register oraz LILACS (wrzesień 2012). Analizie poddano także doniesienia zjazdowe z kongresów ACR z 2010 i 2011 roku, EULAR z 2010, 2011 oraz 2012 roku, rejestr badań klinicznych ClinicalTrials.gov, jak również Pharmaceutical Industry Clinical Trials, Center Watch Clinical Trials Listing Service, Community Research & Development Information Service, International Clinical Trials Registry Platform Search Portal oraz Brazilian Clinical Trials Registry.

Początkowo zidentyfikowano 1382 artykuły, jednakże do ostatecznej analizy włączono 27 prac, które opierały się na wynikach 18 badań klinicznych. Dwa badania porównywały adalimumab z placebo, 7 – etanercept z placebo, 1 – etanercept z sulfasalazyną, 5 – infliksymab z placebo, 1 – infliksymab+metotreksat z metotreksatem, 1 – golimumab z placebo oraz 1 – infliksymab z etanerceptem. Nie znaleziono badań dotyczących certolizumabu.

Z wyjątkiem pracy Giardina et al. wszystkie badania były randomizowane i podwójnie zaślepione. Czas trwania choroby był zróżnicowany pomiędzy badaniami i wynosił od 7 do 20 lat. Najdłuższy okres obserwacji pacjentów wynosił 104 tygodnie (Giardina i wsp.), natomiast w innych badaniach wahał się pomiędzy 6 a 30 tygodni. W żadnych badaniu nie włączano chorych, u których wcześniej stosowane inhibitory TNF były nieskuteczne.

Pacjenci u których stosowano inhibitory TNF cechowali się większym prawdopodobieństwem uzyskania odpowiedzi ASAS20 w porównaniu z chorymi z grup kontrolnych. Względna korzyść (RR) uzyskania tego punktu końcowego po 12 – 14 terapiach wynosiła 2,21 (95% CI 1,91 – 2,56) – jednocześnie nie stwierdzono istotnej heterogeniczności danych (I2 = 0%, p = 0,78). Po 24 tygodniach RR wynosiła 1,83 (95% CI 1,15 – 2,9), jednakże towarzyszyła temu istotna heterogeniczność (I2 = 84%, p < 0,0001). Po wyłączeniu badania ASCEND oraz pracy Marzo-Ortega et al. nie wykazano już istotnej heterogeniczności, a nadal obserwowano korzystny wpływ inhibitorów TNF, który pozostał istotny statystycznie (RR = 2,68, 95% CI 2,06 – 3,48).

W okresie obserwacji wynoszącym 12 – 14 tygodni golimumab cechował się największą skutecznością w kontekście uzyskania odpowiedzi ASAS20 (RR 2,74, 95% CI 1,78 – 4,22). Wartości dla innych inhibitorów TNF przedstawiały się następująco: adalimumab - RR 2,33, 95% CI 1,45 – 3,74, etanercept - RR 2,13, 95% CI 1,75 – 2,58 oraz infliksymab - RR 1,82, 95% CI 1,16 – 2,58. Natomiast w 24-tygodniowym okresie monitorowania najwyższą wartością RR cechował się infliksymab – 3,18 (95% CI 1,99 – 5,08), a dalej etanercept – 2,53 (95% CI 1,8 – 3,57) oraz adalimumab – 2,15 (95% CI 0,96 – 4,83). Podobny trend zaobserwowano również w wypadku odpowiedzi ASAS40, ASAS5/6 oraz uzyskania częściowej remisji w powyższych okresach obserwacji.

W populacji chorych stosujących inhibitory TNF stwierdzono także ich korzystny wpływ na aktywność choroby mierzoną w skali BASDAI. W porównaniu z grupą kontrolną względna korzyść uzyskania odpowiedzi BASDAI50 po 12 – 14 tygodniach wynosiła 2,87 (95% CI 2,23 – 3,69), a po 24 tygodniach – 3,39 (95% CI 2,46 – 4,67). W obu przedziałach czasowych największą skutecznością cechował się infliksymab, odpowiednio, RR 4,02 (95% CI 1,96 – 8,26) oraz RR 4,9 (95% CI 2,51 – 9,58). Co więcej, w metaanalizie nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy grupami w kontekście wystąpienia działań niepożądanych, jak i odsetka dyskontynuacji z powodu działań niepożądanych.

W powyższym przeglądzie systematycznym przedstawiono wysokiej jakości dane przemawiające za skutecznością inhibitorów TNF (infliksymab, etanercept, adalimumab, golimumab) w terapii osiowej spondyloartropatii, tj. ZZSK. Ich profil bezpieczeństwa był również dobry, a występujące działania niepożądane nie miały wpływu na dalsze stosowanie leku.