Inhibitory TNF, takie jak infliksymab, adalimumab czy też etanercept, skutecznie ograniczają proces zapalny u chorych RZS. Jednakże z ich stosowaniem wiąże się również wystąpienie działań niepożądanych, w tym istnieje zwiększone ryzyko zakażenia jako wynik wpływu inhibitorów TNF na mechanizmy obronne. Celem poniższego badania była próba identyfikacji czynników predykcyjnych rozwoju poważnego zakażenia u chorych z RZS leczonych inhibitorami TNF.

Do analizy wykorzystano dane (od 2003 roku) z holenderskiego rejestru leków biologicznych DREAM (Dutch Rheumatoid Arthritis Monitoring) oraz (do 2003 roku) z wcześniej prowadzonego rejestru Radbound University Nijmegen Medical Cenre (RUNMC). Zidentyfikowano chorych stosujących trzy inhibitory TNF: etanercept, adalimumab oraz infliksymab. Kryteriami włączenia były jednocześnie zasady refundacji tych leków obowiązujące w danym okresie w Holandii. Do analizy zbierano dane dotyczące parametrów demograficznych, stopnia aktywności choroby, czasu trwania choroby, obecności objawów pozastawowych oraz chorób współistniejących. W celu identyfikacji czynników predykcyjnych przyjęto definicję FDA poważnego zdarzenia niepożądanego.

Do października 2010 zidentyfikowano 2102 chorych, z czego 1727 pochodziło z rejestru DREAM, a 375 – z rejestru RUNMC. Z powyższej populacji wyłączono chorych, którzy stosowali inhibitor TNF w ramach badania klinicznego lub gdy już wcześniej stosowali leczenie inhibitorami TNF. Ostatecznie do analizy włączono 2044 pacjentów, z których wyjściowo 27,4% stosowało infliksymab, 32,7% - adalimumab, a 39,9% - etanercept. Wśród nich w trakcie obserwacji u 29% dokonano zamiany na drugi inhibitor TNF (w 56,2% przypadków na etanercept, w 38,4% - na adalimumab oraz w 5,4% - na infliksymab), a u 4,8% zaistniała konieczność wprowadzenia trzeciej zamiany (na infliksymab).

W ciągu 5 lat obserwacji u 128 z 2044 chorych doszło do rozwoju pierwszego poważnego zakażenia, a całkowita liczba poważnych zakażeń wynosiła 141. Częstość występowania poważnego zakażenia w ciągu pierwszego roku od wdrożenia terapii inhibitorami TNF wynosiła 4,57 na 100 pacjento-lat, a w ciągu 5 lat – 2,91 na 100 pacjento-lat. Najczęstszym poważnym zakażeniem była infekcja dolnych dróg oddechowych (38,8%), a następnie zakażenie skóry i tkanek miękkich (17%) oraz zakażenie układu mięśniowo-szkieletowego (11,5%).

W analizie wieloczynnikowej stwierdzono, że częstość poważnych zakażeń wzrastała wraz z wiekiem chorego (p < 0,05). Ryzyko wystąpienia poważnego zakażenia u pacjentów poniżej 55. roku życia było niższe zarówno w grupie chorych w wieku 55 – 65 lat (HR 1,07, p = 0,78), jak i starszych niż 65 lat (HR 2,11, p = 0,001). Wśród innych czynników predykcyjnych zidentyfikowano wartość TJC28 (HR = 1,04, p < 0,05), stopień dolegliwości bólowych w skali VAS (HR = 0,98, p < 0,05), stopień niepełnosprawności mierzony przy pomocy kwestionariusza HAQ (HR = 1,57, p < 0,05), stosowanie kortykosteroidów (HR = 1,54, p < 0,05) oraz obecność chorób współistniejących (HR = 1,31, p < 0,05). Jednocześnie zauważono, że stopień aktywności choroby wyrażony w skali DAS-28 nie okazał się istotnym statystycznie czynnikiem predykcyjnym wystąpienia poważnego zakażenia.

Siłą powyższego badania była duża liczba włączonych chorych oraz jakość danych klinicznych. Rejestr DREAM obejmował populację chorych z RZS leczonych w 13 szpitalach w Holandii i uwzględniał ponad 90% pacjentów, którym włączono terapię inhibitorami TNF w tym kraju. Jednakże w analizie nie podjęto próby odpowiedzenia na pytanie, czy wybór konkretnego inhibitora TNF na wpływ na ryzyko wystąpienia poważnego zakażenia.

Podsumowując, należy podkreślić, że ogólny odsetek poważnych zakażeń w tej populacji chorych z RZS w trakcie pierwszego roku stosowania inhibitorów TNF wynosił 4,57 na 100 pacjento-lat, a czynnikami predykcyjnymi okazały się być: wiek, stosowanie kortykosteroidów, stopień dolegliwości bólowych w skali VAS, wartość TJC28, HAQ oraz obecność chorób współistniejących.