Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) jest przewlekłą zapalną chorobą, która może prowadzić do powstania ciężkich zmian nadżerkowch i uszkodzenia stawów, skutkującego rozwojem niepełnosprawności. A stopień nasilenia zmian radiologicznych obserwowany u pacjentów z ŁZS jest porównywalny do widywanego u chorych z RZS. Celem poniższego badania była ocena, czy inhibitory TNF są bardziej skuteczne niż metotreksat w zahamowaniu progresji zmian radiologicznych u pacjentów z ŁZS.

W celu identyfikacji odpowiedniej liczby pacjentów, analizie poddano kohortę chorych obserwowanych prospektywnie w latach 1978 – 2010 w Klinice ŁZS Uniwersytetu w Toronto. W grupie pacjentów leczonych TNF znajdowały się osoby najczęściej z wysoką aktywnością choroby, u których kilka poprzednich LMPCh było nieskutecznych. W prowincji Ontario inhibitory TNF są refundowane w wypadku chorych z ŁZS, u których stwierdzi się co najmniej 5 obrzękniętych i bolesnych stawów oraz nadżerkową postać choroby, a wcześniejsze leczenie metotreksatem i leflunomidem (lub sulfasalazyną) było nieskuteczne. U części chorych mających prywatne ubezpieczenie zdrowotne kryteria włączenia nie są aż tak rygorystyczne. Do omawianego badania włączano pacjentów leczonych co najmniej przez 12 miesięcy inhibitorami TNF zarówno w monoterapii, jak i w skojarzeniu z innymi LMPCh. Jednocześnie włączano tylko chorych, u których wyjściowo stwierdzono okołostawowe zmiany nadżerkowe w RTG. Z kolei do grupy metotreksatu kwalifikowano pacjentów zarówno, którzy rozpoczęli terapię lekiem podawanym doustnie, jak i podskórnie. W celu zminimalizowania błędu systemowego (tj. uwzględnienia w większości chorych z łagodną postacią) włączano tylko pacjentów, którzy rozpoczęli leczenie przed rokiem 2000, tj. zanim inhibitory TNF zaczęły być w Kanadzie dostępne. Podobnie jak w wypadku grupy leczonej inhibitorami TNF, czas trwania terapii musiał wynosić ponad 12 miesięcy i konieczna była obecność zmian nadżerkowych. Dane dotyczące skuteczności leczenia zbierano co 12 miesięcy przez 4 lata od momentu jego rozpoczęcia. W celu analizy statystycznej wyodrębniono trzy okresy, tj. okres 0 – rozpoczęcie leczenia, okres 1 – pierwsze dwa lata od rozpoczęcia leczenia, okres 2 – 2 - 4 lat od rozpoczęcia leczenia.

W ostatecznej analizie uwzględniono 65 chorych leczonych inhibitorami TNF oraz 70 – metotreksatem. Średni okres obserwacji wynosił 2,95 ± 0,95 lat. Pomiędzy badanymi grupami nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic biorąc pod uwagę: wiek (46,5 ± 11,9 vs 47,2 ± 13,1), płeć (67,7% M vs 57,1% M), czas trwania choroby (13,2 ± 9,7 vs 10,7 ± 8,8) czy też stopień ciężkości ŁZS. W grupie chorych leczonych inhibitorami TNF 70,1% otrzymywało etanercept, 12,3% - infliksymab, 12,3% - adalimumab oraz 4,6% - golimumab, a dodatkowo 24,6% jednoczasowo przyjmowało metotreksat. Analizując parametry, takie jak: liczba obrzękniętych i bolesnych stawów, wynik kwestionariusza HAQ, wartość OB, czy też wynik wskaźnika PASI stwierdzono, że istotną statystycznie różnicę na korzyść leczenia inhibitorami TNF zaobserwowano w wypadku liczby bolesnych stawów (w okresie 2), wartości OB oraz wyniku wskaźnika PASI (w obu okresach, tj. 1 i 2).

Jednocześnie wykazano, że odsetek osób, u których doszło do progresji zmian radiologicznych był istotnie wyższy w grupie metotreksatu. W okresie 1-ym zaobserwowano, że u 68% chorych w grupie metotreksatu powstały nowe zmiany nadżerkowe w co najmniej 1-ym stawie, a u 80% doszło do progresji już istniejących zmian, natomiast w grupie leczonej inhibitorami TNF nowe zmiany nadżerkowe obserwowano u 56,4% chorych (p = 0,03), a progresję istniejących wyjściowo – u 58,9% (p = 0,005). W okresie 2-im wyniki te przedstawiały się odpowiednio: 84% i 88% vs 75% (p = 0,005) oraz 61% (p = 0,005). W analizie regresji potwierdzono, że leczenie metotreksatem w porównaniu z inhibitorami TNF wiąże się ze wzrostem ryzyka progresji zmian radiologicznych u chorych z ŁZS (OR 4,45, 95% CI 1,81 – 10,94, p = 0,001).

Podsumowując, wyniki powyższego badania potwierdziły, że u chorych z nadżerkową postacią ŁZS, leczonych inhibitorami TNF, progresja zmian radiologicznych postępuje wolniej niż w przypadku monoterapii metotreksatem, co daje kolejne argumenty za włączaniem leków biologicznych na wcześniejszym etapie choroby.