Wczesne i intensywne leczenie RZS związane jest z istotnym zmniejszeniem postępu choroby, w tym rozwoju nieodwracalnych zmian w stawach. Powszechnie znany jest również fakt, że stopień progresji związany jest z aktywnością choroby, jednakże w wysoko zindywidualizowany sposób. Niemniej jednak zaobserwowano, że wraz z wprowadzeniem do terapii leków biologicznych takich, jak infliksymab, etanercept, adalimumab, a również ostatnio tocilizumab, można doprowadzić do „rozdzielenia” zależności pomiędzy aktywnością choroby, a stopniem uszkodzenia stawów. Innymi słowy, proces uszkodzenia stawów ulega zwolnieniu lub zahamowaniu nawet, gdy chory wykazuje niską kliniczną odpowiedź na leczenie, czyli utrzymuje się umiarkowana – wysoka aktywność choroby. Powyższe wyniki uzyskano także w wypadku stosowania konwencjonalnych LMPCh. I tak na przykład w badaniu COBRA prednizolon, metotreksat oraz sulfasalazyna okazały się równie skuteczne jak połączenie metotreksatu w wysokiej dawce oraz infliksymabu.

W poniższej metaanalizie post hoc dwóch badań u chorych z wczesną postacią RZS (badanie COBRA oraz badanie BeSt) zbadano czy faktycznie schemat stosowany w badaniu COBRA wiązał się z rozłączeniem zależności pomiędzy stopniem aktywności choroby a stopniem uszkodzenia stawów.

Opracowano metaanalizę, w której uwzględniono dane z badania COBRA (schemat COBRA vs monoterapia sulfasalazyną; n = 76 vs n = 79) oraz dane z dwóch ramion badania BeSt (COBRA vs monoterapia sekwencyjna, n = 133 vs n = 126). Przeprowadzono analizę regresji liniowej, w której zmienną zależną była progresja zmian w stawach w ciągu 12 miesięcy terapii wyrażona zmianą wartości wskaźnika Sharpa – van der Heijdea. Zmiennymi niezależnymi były: aktywność choroby oceniana co 3 miesiące oraz strategia postępowania terapeutycznego (COBRA vs grupa kontrolna).

W obu badaniach w momencie randomizacji grupy były bardzo zbliżone do siebie pod względem wyjściowej charakterystyki, tj. cechowały się wysoką aktywnością choroby, wysokim stężeniem CRP, krótkim okresem trwania objawów oraz bardzo niskim stopniem uszkodzenia stawów. Pełne dane dostępne były u 60% – 100% chorych. Gdy badania analizowano oddzielnie, tylko uśrednione pod względem czasu wartości DAS44 oraz stężenie CRP były jedynymi istotnie statystycznymi niezależnymi czynnikami progresji uszkodzenia stawów.

Po połączeniu danych wykazano, że u chorych z umiarkowaną – wysoką aktywnością choroby stosowanie schematu COBRA wiązało się z uzyskaniem mniejszej progresji zmian stawowych w porównaniu z pacjentami o podobnej aktywności choroby, ale leczonych tylko monoterapią.

Wyniki powyższej metaanalizy dwóch badań klinicznych świadczą, że zależność pomiędzy aktywnością choroby a progresją uszkodzenia stawów może ulec zmianie pod warunkiem wdrożenia wczesnego, agresywnego leczenia, jak na przykład schemat COBRA. Innymi słowy, to swego rodzaju „rozdzielenie” może nie tyczyć się tylko inhibitorów TNF oraz IL-6. Niemniej jednak należy podkreślić, że obserwowany efekt nie był tak silny, jak w przypadku stosowania kombinacji etanercept i metotreksat lub tocilizumabu. Może to wynikać z faktu, że schemat COBRA jest mniej skuteczny niż leczenie biologiczne, jak również przyczyną może być brak części danych radiologicznych, szczególnie po 6 miesiącach, w badaniu BeSt.

Wyniki tej metaanalizy potwierdzają, że schemat COBRA można stosować jako jeden ze schematów o udowodnionej zdolności spowolnienia radiologicznej progresji zmian stawowych u chorych z RZS, nawet pomimo obserwowanej niewielkiej odpowiedzi klinicznej.